Het is 12 januari 1945 als verzetsman Derk te Rietstap gearresteerd wordt door de Duitsers nadat hij is verraden door een buurtgenoot. Hij laat zijn zwangere vrouw Pietertje achter met twee kleine kinderen en een goed functionerend boerenbedrijf. Drie dagen na zijn arrestatie begint Pietertje een dagboek over de arrestatie van haar man, zijn gevangenschap en de uiteindelijke executie. Dit dagboek is gepubliceerd onder de titel 'Dat jullie weten wat oorlog is'. Een boek vol verdriet en angst waar moed en kracht helder doorheen schijnen.

Derk en Pietertje woonden tijdens de Tweede Wereldoorlog in een boerderij die volop in bedrijf was aan de grens met Duitsland. De twee vrome christenen konden de Duitse bezetting niet accepteren en doken daarom diep het verzet in. Boerderij te Rietstap vormde het centrum van verzet. Het was een onderduikplaats voor Joden en het centrum van de verzetsgroep Bergentheim. Van deze verzetsgroep waren Derk en Pietertje zelf ook lid. Derk was zelfs de coördinator. Deze groep publiceerde een illegale krant: Vrij Nederland. Derk zag het gedrukte woord als een uitstekend middel om weerstand te bieden tegen de Duitsers. De boerderij was het contact- en verspreidingsadres van deze krant. Daarnaast kwamen leden van, de tevens illegale, krant Trouw hier regelmatig bijeen om te vergaderen.

Naast dit geweldloze verzet was er ook een knokploeg actief in de buurt. Derk was als christen geen voorstander van geweld, maar hij liet het wel toe dat de wapens van de ploeg in zijn boerderij verstopt werden. Pietertje was zich wellicht niet bewust van de wapens in haar huis. Een paar dagen na de arrestatie van Derk kwamen er namelijk Duitsers aan de deur om de wapens te zoeken, maar zij ontkende dat er wapens in de boerderij lagen.

"Ze vragen mij het een en het ander. ‘Mevrouw, u kunt de kop van uw man redden, als ge zegt waar de wapens zijn’. ‘Meneer’, zeg ik, ‘ik hoor veel van mijn man en als ik zijn kop zou kunnen redden, zou ik alles vertellen als ik wat wist. Maar hij heeft ze niet"

Pietertje miste haar echtgenoot heel erg en was vooral ook bang onder welke omstandigheden hij werd vastgehouden. Iedere week fietste ze urenlang door weer en wind om pakketten voedsel en schone kleding voor haar man af te geven. Soms werd het aangepakt en kreeg ze zijn vieze was terug, soms werd ze niet toegelaten.

"Die kleintjes verlangen ook vaak naar papa. Dag lieve jongen, hoe jij mijn allerliefste het daar hebt, dan wordt alles me zo duister, jouw lieve, dierbare gezicht, wellicht zo mager en ingevallen. O, mijn liefste, ik weet dat jij ook veel tot onze Heiland bidt. Bidt zonder ophouden."

Pietertje had grote moeite met alle emoties die zij voelde. Ze wilde eigenlijk graag uithuilen, maar vermoedde dat ze haar kinderen er bang mee zou maken. Derk was altijd haar steun en toeverlaat geweest, ook in het geestelijke leven. Derk was voor haar een rots in de branding. Pietertje hield zich maar met moeite vast aan het geloof. Een aantal weken na de arrestatie van Derk schreef ze op 3 februari 1945 in haar dagboek:

"Och, wat een moeilijke dag, mijn bidden was geen bidden meer, ik kon het niet meer. […] Ga ik dan zover dat ik alleen maar meer op mensen vertrouw? Oh Heere, waar blijft mijn geloof? Ik voel dat de zonde, de satan, mij in de weg staat, in de weg tot Hem, die alles tot op heden nog weer zo wel maakte."

In februari 1945 kreeg Pietertje tot haar grote schrik te horen dat er Nederlandse mensen gefusilleerd werden door de Duitsers. Dit als represaille op verschillende moordaanslagen op de Duitsers. Het verbaasde haar, ze wist niet dat dit nog gebeurde. Haar angst nam nog meer toe. En helaas bleek deze angst gegrond. Het was op 2 maart 1945 dat Pietertje te horen kreeg dat er 46 mensen uit gevangenis de Kruisberg (Doetinchem) waren doodgeschoten in Varsseveld. Het was die dag nog niet duidelijk wie deze mensen precies waren, want niemand mocht nog bij het massagraf komen.

"Ik kon het wel uitschreeuwen van angst en zorg en smart. […] Heere, laat het niet waar zijn, moge Derk toch nog leven, ik kan hem nog niet missen, ik kan het niet."

Op 3 maart, de volgende dag , kreeg Pietertje van haar vader te horen dat Derk inderdaad bij deze 46 mannen zat. Haar geliefde man was doodgeschoten door de Duitsers.

"O Derk, Derk, naar jouw graf, wat zeg ik toch, dat kan toch niet? Derk, je leeft toch nog, o jongen, kom toch weer bij mij, moesten jullie daar dan zo vermoord worden? O, dat niet, dat niet."

Diezelfde dag kreeg Pietertje toestemming om het massagraf te bezoeken. De doodgeschoten mannen waren niet begraven, ze lagen in een kuil maar waren allemaal te zien en goed herkenbaar. Derk schijnt zelfs helemaal gaaf te zijn geweest. Pietertje kon maar met moeite weglopen bij het graf en bij het stoffelijk overschot van haar grote liefde. Even verloor het leven zijn zin. Even stortte Pietertje helemaal in.

"Met jou is al mijn aardse levensgeluk heengegaan."

Maar eind maart begon ze haar dagboek weer. Nu niet meer voor haar man, maar voor haar kinderen. Om de gedachtenis aan hun vader levend te houden en zodat ze hem beter konden leren kennen.

Derk werd op 28 april 1945 fatsoenlijk begraven. Met 11 andere mannen werd hij in een groot graf begraven. Het was een druk bezochte begrafenis. Meer dan 2000 onuitgenodigde gasten bewezen hun laatste eer aan de vermoorde oorlogshelden. Een week na de begrafenis wordt heel Nederland bevrijd. Pietertje had hier dubbele gevoelens bij:

"Dat alles geeft vreugde over Nederland, en ik word hoe langer hoe neerslachtiger. Derek heeft zoveel voor zijn vaderland gedaan, het was hem nooit te veel, van het begin van de oorlog, tot nu toe. En nu, nu het einde in zicht is, wordt zijn leven afgesneden…[…] Je vindt het mooi dat het gauw vrede is, maar dan komt voor ons de grote, grote eenzaamheid – ‘de een zaait en de andere maait’."

Een half jaar lang schreef Pietertje niet in haar dagboek, van juni tot december 1945. In deze periode beviel zij van haar derde, en laatste, kindje van Derk. Het laatste bewijs van hun liefde.

Het dagboek van Pietertje te Rietstap is een zeer persoonlijk document dat niet is geschreven voor andere ogen dan die van haar en haar directe familie. Met de publicatie van dit dagboek wordt een persoonlijk verhaal getoond. Het verhaal van verlies, maar ook een verhaal van verzet. Een verhaal van moed. Het dagboek is bedoeld om Derk te Rietstap te herinneren, maar je leert als lezer ook Pietertje kennen. Het is het verhaal van twee verzetsmensen, van twee moedige oorlogshelden. De een heeft zijn leven letterlijk moeten geven terwijl de ander haar hart verloor.