Wie blij wordt van een boek met foto's van ruïnes, beton en bakstenen in bossen, zal zeker blij worden van het boek "Feuerschlag". Het wekte bij mij meteen de wens zelf eens de locaties te gaan bekijken.

Veel jeugdherinneringen heb ik niet, maar één staat nog helder voor de geest. In mijn toenmalige woonplaats Spijkenisse werd een V-1 geborgen. Dat waren ongeleide vliegende bommen, aangedreven door een jetpulsmotor. Een soort voorloper van de huidige kruisraketten, zoals de Tomahawk.

Ik heb eens opgezocht wanneer dat was, en het bleek in 1982 geweest te zijn. Toen was ik 8 jaar oud. De exacte details weet ik niet meer, maar wel de gevoelens die vorm begonnen te krijgen; wat waren die Duitsers toch slim, en de oorlog is dan wel lang geleden, maar nooit ver weg. Twee jaar later stond er een paginagroot artikel in De Telegraaf. Hitlers bunker in Berlijn werd gesloopt. De foto's van de ondergelopen bunker met overblijfselen uit de duistere periode vond ik mateloos fascinerend. Ik weet zelfs nog waar ik het krantenartikel las, en heb het altijd bewaard. Beide gebeurtenissen ontstaken het WO2-virus wat veel lezers hier zullen herkennen.

Het boek "Feuerschlag" brengt eigenlijk beide gebeurtenissen samen. De geavanceerde Duitse techniek en de overblijfselen van de lanceerlocaties. De eerste twee hoofdstukken vertellen het verhaal van de V-1; van ontwikkeling, inzet en het constante spel tussen de geallieerden en de Duitsers om de afvuurstellingen te bouwen en vernietigen. Over de effecten van de V-1-inslagen en de Engelse inzet de vliegende bommen te onderscheppen is niet zo veel geschreven in dit boek. Dat hoeft ook niet, daar zijn genoeg andere boeken over. Dit boek vertelt vooral het verhaal van de afvuurstellingen in Noord-Frankrijk en geeft daarmee nieuwe informatie en inzicht in dat gedeelte van het verhaal. De verschillende type afvuurstellingen – zware, aangepaste en lichte – worden geografisch uitgebreid besproken met veel foto's. En er is nog verbazingwekkend veel over!

Het bouwen van de afvuurlocaties was een enorm project, in een tijd dat Duitsland al onder zware druk stond op alle terreinen. Een typische locatie bestond aanvankelijk uit 12 tot 20 onmisbare gebouwen voor de opslag, de montage, het richten en het afvuren zelf.

Het meest kenmerkende bouwwerk is natuurlijk de lanceerhelling, die wat weg heeft van een skischans. De gebouwen werden opgetrokken in baksteen en Formsteine, betonnen blokken. Hierdoor kon men snel bouwen, maar dit bood niet de bescherming die gewapend beton wel bood. Doordat de geallieerden ook zeer actief waren met hun pogingen de stellingen uit te schakelen, moest men de stellingen steeds aanpassen. Minder permanente gebouwen, minder beton, minder bouwtijd. Dat werkte, er konden snel nieuwe stellingen betrokken worden wanneer er één uitgeschakeld werd. Het afvuren van V-1's vanuit Noord-Frankrijk bleef doorgaan tot 1 september 1944. Daarna was het over; de geallieerden rukten op, waardoor de V-1's voortaan werden afgevuurd vanuit Nederland en Duitsland.

Ondanks dat we de techniek en de overblijfselen interessant kunnen vinden, moeten we niet het menselijk leed vergeten wat ze hebben aangericht. De bouw van de lanceerstellingen gebeurde grotendeels met dwangarbeiders, onder slechte omstandigheden. De V-1's werden afgeschoten op stedelijk gebied en maakten veel slachtoffers. Bij de bombardementen op de stellingen kwamen geallieerde vliegers om en werden ook weer burgers slachtoffer.

Er zijn ook wat minpuntjes te noemen over het boek. Zo kloppen de paginanummers bij de hoofdstuknummering niet. De chronologie is soms apart. Zo staat op pagina 75 dat eind 1943 de bouw begon van afvuurinstellingen, en drie alinea's verder dat de geallieerden in september 1943 al wisten dat ze aan het bouwen waren. Bij de review van dit boek moest ik dus regelmatig naar andere bronnen om te ontdekken hoe het nu eigenlijk in elkaar stak.

Daarnaast; ik heb niet alle cijfers nagelopen in het boek, maar bij de inleiding staat een cijfer wat niet correct is. Er staat: Tijdens de geallieerde bombardementen op Hamburg in juli 1943 vielen 55.000 burgerdoden, wat zoveel was als het aantal burgers gedood in Engeland tijdens de ganse oorlog. Het aantal van 55.000 slachtoffers is te hoog, volgens de laatste informatie in het boek van Hans Brunswig, "Feuersturm über Hamburg", is het aantal circa 35.000, en totaal in Hamburg gedurende de hele oorlog circa 45.000. Ook de Britse burgerslachtoffers betroffen geen 55.000, maar 60.595 volgens hetzelfde boek wanneer men alleen de bombardementsslachtoffers telt, en 67.200 wanneer men andere oorzaken en locaties meetelt. Dat laatste volgens Wikipedia, onderbouwd met veel bronnen. Daarnaast kom ik ook andere getallen tegen voor het aantal afgevuurde V-1's, en de hoeveelheid V-1's die daadwerkelijk Londen bereikten.

Het zijn misschien 'maar' getallen, maar informatie die redelijk eenvoudig te vinden is, moet gewoon kloppen. Een boek moet informatie geven, geen vragen oproepen. Verder leidt het niet te veel af van de overige inhoud van het boek. Een aanrader, en zeker om mee te nemen bij een bezoek aan de overblijfselen!