De Duitse troepen worden verslagen op alle fronten. De Russische troepen staan op 70 kilometer van Berlijn te hergroeperen en zich klaar te maken voor de laatste sprong. De Westelijke geallieerden zijn reeds de Rijn op talloze punten overgestoken, en hebben het Ruhrgebied bijna omsingeld. Duitsland moet op alle fronten terugtrekken, heeft geen materieel of manschappen meer over. Hitler – die zichzelf nog altijd de grootste strateeg aller tijde laat noemen – zit in zijn massieve commandobunker in Zossen en komt niet meer buiten. Temidden van deze chaotische periode wordt de race naar Berlijn gesitueerd. De Duitsers weten dat ze moeten doorvechten tot het bittere einde, en proberen nog een laatste verdediging op te werpen. Generaal Walther Wenck krijgt het bevel over het onbestaande Twaalfde Leger, waarmee hij de westelijke geallieerden moet afstoppen. Generaal Gotthard Heinrici moet de Russische opmars naar Berlijn afstoppen. En temidden van dit alles spelen talloze menselijke drama’s zich af.

Cornelius Ryan weet de doodsstrijd van de stad meesterlijk te brengen. In het eerste hoofdstuk schildert hij het leven van de burgers die onder voortdurende bombardementen van de geallieerden proberen hun dagelijks leven voort te zetten, of tenminste proberen de oorlog te overleven. Ook de geallieerde spionnen, verzetsgroepen, onderduikers verschijnen op het appèl. Allen hebben hun eigen plaats in het verhaal, en geven het boek een menselijke tint mee, die je aangrijpt en ontroert.
In het tweede en derde hoofdstuk gaat Ryan meer naar de hogere instanties kijken. De wanhoop bij sommige bevelhebbers wordt mooi geschetst tegen het illusoire, onwereldse geloof in de Führer, de gedachte dat uiteindelijk alles nog wel goed komt. De rationele generaals worden echter beknot in hun bevoegdheid door inmenging van de kring rond Hitler. Vele partijfunctionarissen ontvluchten de stad, in de hoop te ontkomen op het platteland. Een algemeen gevoel van wanhoop wordt beschreven.
Het Eclips-plan, waarin de verdeling van Duitsland door de geallieerden is uitgetekend, is in Duitse handen gevallen. Zodoende weten zij dat er enkel sprake kan zijn van onvoorwaardelijke overgave. De verdediging wordt heftiger, wanhopiger.
De geallieerden daarentegen zijn rustiger gesteld. In het westen verlopen de opmarsen tegen ongelooflijke snelheden. Honderdduizenden Duitsers worden gevangengenomen. Plannen worden opgemaakt voor de verovering van Berlijn, plannen die elke mogelijke situatie incalculeren. Aan Sovjetzijde hergroeperen de legers zich, worden materieel en manschappen vervangen. Een enorme overmacht wordt klaargezet voor het laatste grote offensief van de oorlog.
Hoofdstuk vier blijft men op het politieke toneel. De race om Berlijn die aan de gang is wordt van Amerikaanse en Britse zijde stilgelegd. Na uitgebroken te zijn uit hun bruggenhoofden waren de colonnes tegen razende snelheden op hun doelen af. Een van deze doelen vormde Berlijn, maar door politieke kronkelingen wordt dit doel aan de Sovjets overgedragen. De troepen van de Westelijke Geallieerden wachten aan de Elbe. Zhukov en Rokossovsky, respectievelijk commandant van het Eerste en Tweede Bjelorussische Leger, krijgen bevel om Berlijn zo snel mogelijk in te nemen en de Duitse weerstand te breken.
Het langste hoofdstuk van het boek geeft dan het uiteindelijke gevecht om de stad weer. Een enorm bombardement gaat vooraf aan de Russische opmars. Op 16 April 1945, om 04.00 barst het bombardement los, en gaan de Russische troepen op hun doelen af. Duitslands laatste strijd wordt gestreden. Ondanks hun grote overmacht op zowel het gebied van materiaal als manschappen hebben de aanvallers toch moeite om de Duitse linies te doorbreken. De verdediging is taai, vecht uit alle macht en de tang om Berlijn kan slechts langzaam gevormd worden.
De rest is geschiedenis …

Hoewel dit boek waarschijnlijk het minst bekende is van de drie door Cornelius Ryan geschreven boeken, is het zeker niet het minste. Het is zeker duidelijk dat dit boek tot stand is gekomen na talrijke interviews, jaren van opzoekwerk in onnoemelijke archieven. De meeste historische fouten zijn in latere drukken in voetnoten toegelicht.
Door de talrijke interview kon Ryan ook zowel op strategisch niveau de situatie toelichten, maar ook de gevoelens, gedachten van de afzonderlijke burgers toelichten. Hij geeft een goed beeld van een slag waar tot dan toe bitter weinig over geschreven was. Persoonlijk wist ik niets over de gebeurtenissen die leidden tot de verovering van Berlijn, maar dat is absoluut geen hinderpaal om het boek te lezen. Integendeel, het geeft je een goed overzicht van de slag en leert je vele zaken bij. Tegelijk blijft het makkelijk leesbaar, grotendeels door de verweving van persoonlijke anekdotes met militaire bewegingen of politieke besluitvorming. Zo voorkomt Ryan dat het boek saai wordt om te lezen en men het ook met aandacht blijft lezen.