De Ardennen staan natuurlijk bekend om het ruige landschap met uitgestrekte bossen, kleine gehuchtjes en glooiende heuvels. Dit rustieke landschap was in de winter van 1944 - 1945 het toneel van Hitlers laatste grote offensief: Operatie Wacht Am Rhein, beter bekend als het Ardennenoffensief. Met een groots opgezette aanval op de geallieerde linies probeerde het Duitse leger door te breken richting de haven van Antwerpen om hier de geallieerde aanvoerlijnen af te kunnen snijden. Het uiteindelijke doel was om de geallieerde opmars richting Berlijn te vertragen en eventueel een vredesregeling af te dwingen.

De strijd die ontstond was behoorlijk heftig: het besneeuwde landschap van de Ardennen werd doordrenkt met het bloed van soldaten van de strijdende naties. Eén van de meest afschuwelijke confrontaties was het bloedbad van Malmédy: ‘The Malmédy Massacre’. In het dorpje Baugnez ten zuiden van Malmédy werden 86 Amerikaanse soldaten koelbloedig doodgeschoten, nadat zij zich hadden overgegeven aan Duitse Waffen-SS soldaten. Deze oorlogsmisdaad vormt de achtergrond voor de film: “Saints and Soldiers”.

“Saints and Soldiers” is een productie van Medal of Honor Productions, in samenwerking met Go Films LLC, twee kleine Amerikaanse onafhankelijke filmmaatschappijen. De film werd in januari en februari 2003 opgenomen in het besneeuwde landschap van Utah County onder leiding van regisseur Ryan Little. De film is een vrije interpretatie van het boek “Saints at War”, een verhaal over Mormonen in het Amerikaanse leger gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het Mormoonse geloof speelt een kleine rol in de film. Eén van de hoofdrolspelers vertolkt een Mormoonse missionaris, die bij het aanbreken van de oorlog Duitsland ontvlucht is.

De hoofdrolspelers in de film zijn vier Amerikaanse soldaten die de slachtpartij bij Malmédy kunnen ontvluchten en gezamenlijk hun weg terug proberen te vinden naar geallieerd gebied. Tijdens hun vluchtpoging ontmoeten ze een Britse piloot die zich bij hun groepje voegt. De terugtocht naar veilig gebied is zwaar, met name voor één van de Amerikaanse soldaten die zwaar gewond is. Gelukkig is één van de Amerikaanse soldaten een hospik. Hij kan voor zijn gewonde collega zorgen. Eén van de soldaten lijdt bovendien aan een oorlogstrauma dat hij heeft opgelopen toen hij tijdens een hevige strijd enkele burgerslachtoffers maakte.

Niet alleen de zorg voor hun gewonde landgenoot valt de soldaten zwaar, ook de weersomstandigheden en conflicten tussen de vijf mannen maken hun terugtocht moeizaam. Zullen alle vijf de mannen levend van hun vluchtpoging terugkeren in geallieerd gebied?

“Saints and Soldiers” is een film die absoluut niet te vergelijken is met grote producties als “Saving Private Ryan” of “Band of Brothers”. De special effects zijn minimaal, de cast en crew bestaan uit onbekende mensen en het budget voor het produceren van deze film was niet groot. Een film als “A Midnight Clear” (ook over het Ardennenoffensief) bewijst echter dat ook een low-budget film erg aantrekkelijk kan zijn om te bekijken. “Saints and Soldiers” valt echter tegen. De film mist overtuigingskracht en is niet zo meeslepend als de eerder genoemde films. Aan de acteurs ligt dit niet, vooral het decor, het filmverhaal en de historische juistheid maken van deze film geen meesterwerk.

Aan de film hebben meerdere reenactors bijgedragen, wat duidelijk te merken is. De uniformen ogen weliswaar identiek aan de uniformen die gedraagt werden tijdens de Tweede Wereldoorlog , maar de kleding is veel te netjes en onaangetast. Vuile, bemodderde en eventueel zelfs beschadigde kleding had beter gepast bij soldaten die ontberingen leden tijdens het Ardennenoffensief. De reinheid van deze kleding draagt er mede aan bij dat de film niet enorm realistisch oogt. De film lijkt hierdoor meer op een reenactment bijeenkomst, dan op een realistische verfilming van een episode uit de geschiedenis. Ook het decor draagt niet enorm bij aan het realisme van de film. Het besneeuwde landschap mist diepgang in de vorm van bijvoorbeeld mooie vergezichten en ander landschappelijk schoon. Door de weinige afwisseling is het decor saai. Dit is jammer want films die zich afspelen in schitterend besneeuwde landschappen spreken vaak tot de verbeelding van velen.

De historische onderbouwing van de film is in het begin van de film twijfelachtig, maar minder gekleurd dan veel andere speelfilms. Het ‘bloedbad van Malmédy’ (wat zich feitelijk afspeelde in Baugnez) is een controversieel onderwerp voor veteranen en historici. Wat de één beschrijft als een brute moordpartij door de Duitsers, beschrijft de ander als een incident dat vooral veroorzaakt werd door Amerikaanse krijgsgevangenen die plotseling massaal op de vlucht sloegen. Feit blijft dat 86 Amerikanen door de Duitsers om het leven gebracht werden. In de film wordt deze moordpartij redelijk onpartijdig weergegeven. De Duitsers worden niet neergezet als de brute moordenaars en de Amerikanen niet als de grote helden. Hiermee wordt een bekend Hollywood cliché vermeden. De historische juistheid van de film wordt echter gedeeltelijk teniet gedaan wanneer we zien dat twee van de gevluchte mannen de bekende ‘Screaming Eagle’ op hun mouwen dragen. Duidelijk is dat hiermee wordt ingespeeld op de hype rond de 101ste U.S. Airborne Division uit de succesvolle miniserie “Band of Brothers” van Steven Spielberg en Tom Hanks. Er waren namelijk geen mannen van de 101ste Airborne betrokken bij het bloedbad in Baugnez. De aanwezigheid van deze mannen in de film is dus een overbodig element wat niet bijdraagt aan de historische correctheid.

Tot slot mist het filmverhaal enige diepgang. De film is absoluut geen typische Amerikaanse heldenfilm en dat is natuurlijk een pluspunt voor de film. Het verhaal kent bovendien enkele elementen die zeer interessant hadden kunnen zijn. Vooral de combinatie van de elementen oorlog en geloof had voor een bijzondere diepgang kunnen zorgen. Toch komt de combinatie van deze elementen niet helemaal goed uit de verf, net als het gehele filmverhaal. Het filmverhaal bevat originele elementen en had zeker potentie om hiermee grote groepen mensen aan te spreken. Helaas is het niet gelukt om van “Saints and Soldiers” een spannende, meeslepende en indrukwekkende film te maken.

Doordat de film teveel lijkt op een reenactment-bijeenkomst en hierdoor realisme mist, is “Saints and Soldiers” geen film die uitspringt in haar genre. Dit is jammer want het thema van deze film had, mits dit beter uitgewerkt was, erg interessant kunnen zijn. De film valt nu echter in het niet bij vele andere oorlogsfilms en kan zeker de concurrentie met de grotere producties niet aan. Het is een film die voor geïnteresseerden in de Tweede Wereldoorlog, met het Ardennenoffensief in het bijzonder, best vermakelijk kan zijn. De film zal bij het grotere publiek echter niet aanslaan. “Saints and Soldiers” is dan ook een B-productie die in de vergetelheid zal raken. Jammer, want de film had een mooie toevoeging kunnen zijn aan de weinige films over het Ardennenoffensief.