Leendert Josua Sanders, in 1908 geboren te Rotterdam, was in de eerste plaats een zeer verdienstelijk bokser in de jaren ’20, ’30 en ’40 van de vorige eeuw. Hij was enkele jaren Nederlands kampioen in het lichtgewicht en later hield hij zelfs vijf jaar lang de titel in het middengewicht in handen. Tot drie keer toe wist hij – roepnaam Leen, of Len in het buitenland – deze met succes te verdedigen.

Dat hij de titel in augustus 1940 kwijtraakte, had weinig met gebrekkig boksen te maken. In het boek dat Erik Brouwer over Leen Sanders schreef staat dat alle aanwezigen het er die zomerdag wel over eens waren dat Sanders zijn tegenstander Luc van Dam de baas was. Dat bleek ook uit de diverse krantenverslagen die eraan werden gewijd. Van Dam had zelfs zijn tegenstander al gefeliciteerd toen hij tot ieders verrassing zelf tot winnaar werd uitgeroepen. Pas decennia later bleek dat een hooggeplaatste nazi de jury had opgedragen tot deze uitslag te komen. Want een Joodse bokser die zijn titel behield, dat paste uiteraard niet in het nationaalsocialistische narratief.

Voor Leen Sanders zou het allemaal nog vele malen erger worden dan het onrecht van een bokstitel kwijtraken die hij zo sterk had verdedigd. Op dat punt in het boek is de boksloopbaan van Sanders al uitgebreid uit de doeken gedaan. Van zijn eerste stappen in de ring, nog achter de rug van zijn ouders om, tot zijn nationale en internationale successen. Brouwer weet een duidelijk beeld te schetsen van de wereld waarin Leen Sanders opgroeide, leefde en bokste.

Naarmate de tijd vordert, zien we een ontwikkeling die ook bij veel andere verhalen over Joodse mensen in de vooroorlogse jaren plaatsvond: het net sluit zich langzaam maar zeker. Eerst op afstand, in Duitsland. Sanders weigerde in 1936 een Europees titelgevecht in Berlijn te boksen omdat hij dondersgoed wist wat er allemaal scheef zat in het land waar hij vaak en met succes had gebokst, maar steeds minder welkom was. Uiteindelijk gebeurde dat hem en de zijnen ook in eigen land.

Sanders woonde, net als veel van zijn familieleden, in de stad die in mei 1940 door de Duitsers werd gebombardeerd om ineens een eind te maken aan de gevechten in Nederland. Een groot deel van zijn bekende omgeving werd met de grond gelijk gemaakt en zijn vrouw en kinderen vond hij pas dagen later terug. Dat zou helaas niet voor heel lang zijn. Het gezin belandde enkele jaren later in Auschwitz en hoewel Leen zelf die verschrikking zou overleven, werden zijn vrouw en twee zoons al snel na aankomst om het leven gebracht.

Zijn boksverleden was zijn redding, en die van heel wat anderen. Leen werd in het kamp herkend door een SS’er die zelf ook bokste. Die bekendheid, gekoppeld aan de bereidheid om zich in gevangenschap met boksen bezig te houden, leverde hem het soort werk op waardoor hij Auschwitz kon overleven en vele anderen met voedsel, kleding en minder zwaar werk kon helpen hetzelfde te doen. Dat neemt niet weg dat Leen Sanders veel familieleden, vrienden en bekenden kwijt was toen de oorlog eenmaal voorbij was. Over de diepe mentale littekens die de oorlogsjaren bij hem nalieten, en het gebrek aan erkenning van zijn verzetswerk in Auschwitz door de autoriteiten, gaan de laatste hoofdstukken van Brouwers boek.

Door de feitelijke schrijfstijl van de auteur ontstaat het beeld van een man die in de wereld om zich heen van alles ziet gebeuren waar hij geen vat op heeft. Dat gevoel wordt sterker naarmate het onheil zich aandient. En dan nog komt een zin als "Een week na aankomst hoort hij dat Selli en de jongens zijn vergast" aan het eind van een hoofdstuk hard binnen, zeker nadat er pagina’s lang een feitelijke beschrijving is gegeven van wat er allemaal gebeurt met een gevangene in de eerste uren en dagen na aankomst in een concentratiekamp. Leen Sanders heeft wel een biografie verdiend en Erik Brouwer heeft die met verve voor en over hem geschreven.