Als kind van het eiland kreeg ik in mijn jeugd veel te horen over wat ze op Texel zelf de Russenoorlog noemen. Op Texel was in de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog het 822e Georgische bataljon Koningin Tamar gelegerd. Dit bataljon bestond uit 800 Georgische en 400 Duitse soldaten. Deze Georgiërs waren aan het Oostfront gevangengenomen en hadden onder zeer slechte omstandigheden gevangen gezeten in de krijgsgevangenkampen van de Duitse Wehrmacht. Hun keuze om vrijwillig toe treden tot het Duitse leger was in veel gevallen een vlucht voor de wisse dood die in het gevangenkamp op hen lag te wachten. In de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog werden veel van deze Sovjetsoldaten in het westen van Europa gestationeerd om de Atlantikwall te bemannen.

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, in de nacht van 5 op 6 april 1945, kwamen de Georgische soldaten in opstand. Aanleiding hiervoor was dat ze zouden worden ingezet in het oosten van Nederland om daar tegen de geallieerden te vechten. De opstand leidde tot een hevig conflict op het eiland, waarbij veel Duitse en Georgische soldaten zijn gesneuveld en ook talloze Texelaars. Pas op 20 mei, ruim twee weken na de Duitse capitulatie komt er met de landing van Canadese troepen op Texel een eind aan de strijd. Er zijn ruim 1.000 doden te betreuren, waaronder 120 Texelaars.

Tegen de achtergrond van deze historische gebeurtenissen speelt de jeugdroman ‘Stamppot met kogels’ van Joyce Pool zich af. Pool, zelf een Texelse, is goed op de hoogte van de historische gebeurtenissen op het eiland en gebruikt haar kennis van wat zich in aan het einde van de oorlog heeft afgespeeld als decor voor een spannend verhaal waarin de twee Amsterdamse jongens Hans en Herman centraal staan. Deze jongens worden tijdens de Hongerwinter door een buurtschipper naar Texel gebracht om aan te sterken. Ze komen in huis bij een Texelse onderwijzer die niet ver van vliegveld Vlijt in polder Eierland woont. Op dit vliegveld zijn militairen te vinden die regelmatig bij meester Jan over de vloer komen en praten met de meester. Hans verdenkt hem dan ook van Duitse sympathieën.

Gedurende het verhaal, dat zich lineair ontwikkelt en zich laat kenmerken door een aaneenschakeling van actie en spannende momenten, komt Hans tot het inzicht dat de zaken niet zo zwart wit zijn als hij zich voorstelt. Meester Jan blijkt een rol in het verzet te spelen, is in het geheel niet pro-Duits en helpt met zijn vrouw niet alleen vermagerde kinderen uit Amsterdam, maar ook de Georgische soldaten die de wapens hebben opgepakt. Soldaten waar Hans eerder niets van moest hebben, weten later in het verhaal dan ook zijn sympathie te winnen.

‘Stamppot met kogels’ is een jeugdboek dat geschikt is voor leerlingen in de bovenbouw van de basisschool en onderbouw van het voortgezet onderwijs. Pool heeft de ontwikkelingen op Texel tijdens de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog kundig in een spannend en fijn te lezen verhaal samengebracht. Als jonge lezer leef je niet alleen mee met Hans en zijn vriend Herman, maar krijg je ook een beeld van de Georgische opstand op wat weleens het laatste slagveld van Europa wordt genoemd.