Fokker T.IV (T-4)

De Fokker T.IV was ene verkenner/bommenwerper op drijvers, ontwikkeld voor gebruik door de Marine Luchtvaartdienst in Nederlands-Indië. Drieëndertig van deze toestellen deden dienst in Nederlands-Indië vanaf de levering tussen 1928 en 1930. Uiteindelijk werden er twee uitvoeringen geproduceerd (T.IV en T.IVa) waarbij de T.IVa uiteindelijk de T.IV verving. Ten tijde van de Japanse aanval in december 1941 waren nog tien toestellen in dienst. Deze werden uiteindelijk door de eigen bemanning vernield om in handen vallen van de Japanners te voorkomen.

Fokker T.IVa, T-23, op het Buiten IJ Bron: NIMH 2158_017997

Fokker ontving in 1926 de opdracht een nieuwe verkenner-bommenwerper te ontwikkelen voor gebruik door de Marine Luchtvaartdienst in Nederlands-Indië. Hierbij werd als eis gesteld dat het toestel uitgerust diende te worden met drijvers.

Al in uni 1927 kon de eerste proefvlucht van het prototype van de Fokker T.IV plaatsvinden en bestelde de marine twaalf toestellen. In de jaren 1930 werd een verbeterde variant, de T.IVa ontwikkeld, waarvan 12 toestellen werden besteld als vervanging van de oude toestellen.

Prototype T.IV op het Buiten IJ Bron: NIMH 2158_018012

Het prototype maakte op 7 juni 1927 de eerste vlucht. Dit werd gevolgd door diverse testvluchten. Met als registratie T-1 werd het toestel overgedragen aan de Marine Luchtvaartdienst.^[1][2]

Prototype na overdracht aan de MLD Bron: NIMH 2161_027456

Nadat de Marineluchtvaartdienst tevreden was gesteld over de capaciteiten van de T-1, werden van hetzelfde type nog elf toestellen besteld. Deze ontvingen werden geleverd vanaf 1928 en ontvingen de registratie T-2 tot en met T-12. Deze serie werd aangedreven door twee 450 pk Lorraine Dietriech W 12 motoren, waarmee een snelheid van 200 km/u kon worden bereikt.^[3]

De T.IV toestellen werden uit dienst genomen vanaf het in dienst stellen van de opvolger, de T.IVa. De T-1 was op 16 oktober 1937 verongelukt. De rest was ruim voor de Tweede Wereldoorlog afgevoerd.

T.IV toestel T-2 boven de Straat van Madoera Bron: NIMH DB-056_090729

In het midden van de jaren 1930 werd een verbeterde versie van de T.IV ontwikkeld, de T.IVa. Dit type werd aangedreven door twee 750 pk Wright SR-1820-F2 Cyclone motoren. Daarnaast ontving dit type een overdekte cockpit en geschutskoepels. Ter vervanging van de oudere T.IV toestellen werden in 1935 zes exemplaren besteld en in 196 nog eens zes. Deze toestellen ontvingen de registraties T-13 tot en met T-24. Naast gebruik als bommenwerper, was de T.IVa ook geschikt om als torpedobommenwerper de fungeren.

De Fokker T.IVa toestellen waren ingedeeld bij de Groep Vliegtuigen 11 (GVT 11) en Groep Vliegtuigen 12 (GVT 12). Op 12 oktober 1937 verongelukte de T-13 en op 26 mei 1941 verongelukte de T-14. Ten tijde van de Japanse aanval waren zo nog tien T.IVa toestellen in dienst. Voor operationele inzet waren ze eigenlijk al verouderd. Vanuit hun basis bij Soerabaja, werden de toestellen vooral ingezet voor lokale verkenningspatrouilles en reddingsoperaties. De op 1 maart 1942 nog aanwezige toestellen kregen opdracht te vluchten naar een schuilplaats bij Modjekerto op Java. Omdat de oorlog echter al tegen het einde liep werden de toestellen op 2 maart 1942 door hun eigenbemanning vernield om te voorkomen dat ze in Japanse handen vielen.^[4][5]

T.IVa toestellen met oranje driehoeken en zonder registratienummers, Morokrembangan Bron: NIMH 2158_023853

Noten

1. Gunston, 1976, pag. 58
2. Lepage, 2020, pag. 140
3. Donald, 1997, pag. 440
4. Donald, 1997, pag. 440
5. Womack, 2015, pag. 67