Titel: | Twee broers uit Auschwitz - 60 jaar zwegen ze. Nu vertellen ze voor het eerst hun verhaal. |
Schrijver: | Adler, Malka |
Uitgever: | Mozaiek |
Uitgebracht: | 2020 |
Pagina's: | 416 |
Taal: | Nederlands |
ISBN: | 9789023960096 |
Omschrijving: | Malka Adler (1945) groeide op in een klein dorpje in Israel, dat in 1946 een nieuw thuis bood aan een groep tieners. Wie waren zij en waar kwamen zij vandaan? Hadden ze misschien iets met de oorlog te maken? Malka was op dat moment nog te jong om dit te begrijpen. Jaren later leerde ze Yitzak kennen, een van de jongens uit de groep. Hij werd als een oudere broer voor haar, toch weigerde hij te antwoorden op sommige van haar vragen. Ze wist wel dat hij iets met de Holocaust te maken had, maar details ontbraken. 60 jaar later verbraken Yitzak en zijn oudere broer Dov deze stilte. Speciaal voor Twee Broers uit Auschwitz bezocht Malka hen wel honderd keer. Zo vaak waren de broers bereid om geconfronteerd te worden met hun gruwelijke verleden. Ook Sarah, de zus van de twee, kreeg de gelegenheid om haar verhaal te vertellen. Het boek documenteert deze gesprekken in ongeveer 60 hoofdstukken waarin de periode voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog afwisselend beschreven wordt. De nadruk ligt op 1944-1945. Het boek beschrijft hoe de familie van Yitzak en Dov in 1944 werd verdreven uit de Karpaten, hoe ze van elkaar gescheiden werden en hoe soms hun paden zich weer kruisten. De toon is altijd cynisch, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de beschrijving van een voorval in Auschwitz. Een kindje van een jaar of drie werd er als voetbal gebruikt, omdat het een bevel van een SS’er niet gehoord of begrepen had. Ondanks dit cynisme blijft hoop, moed en geloof de rode draad in het verhaal. Vooral Dov is erg uitgebreid in zijn beschrijvingen van zijn gevangenschap in de Poolse kampen Auschwitz, Birkenau en Jaworzno. Zo vertelt hij dat hij Jaworzno moest verlaten omdat het gebombardeerd werd. De Duitsers organiseerden vervolgens een dodenmars met als eindbestemming kamp Buchenwald. Hij vertelt dat de gevangenen onderweg niets te drinken kregen en dat sommigen bast, kleding of zichzelf aten om in leven te blijven. Het gekrijs en gegil zou Dov voor altijd bijblijven. De reis van Jaworzno naar Buchenwald duurde wel drie maanden. Van de 2000 gevangenen stierven er meer dan 1800 onderweg. Dat deze reis risicovol was, blijkt ook wel uit Dovs beschrijving van zijn tijdelijke verblijf in kamp Blechhammer. Dov wist dat hij moest stelen om in leven te blijven. Hij stal een brood en rende zo hard als hij kon. Een dag later leerde hij dat hij de kwartieren van de Duitsers was ingerend. Omdat hij hier zijn behoefte had gedaan, werd de hele schoonmaakploeg die dit moest opruimen, opgehangen. Dov en Yitzak werden in Auschwitz gescheiden, maar niet voor lang. Een oplettende medegevangene bracht hen in Buchenwald weer samen. Het einde van de oorlog naderde en de Duitsers wilden voorkomen dat ze in handen zouden vallen van de Russen. Daarom zetten ze weer een dodenmars op touw, dit keer in zuidelijke richting. Het was een zware tocht, maar Yitzak en Dov waren eindelijk samen. De broers overleefden de oorlog, maar vanbinnen waren ze gebroken. Na de oorlog werden ze opgevangen, maar ze waren getekend voor het leven. Twee Broers uit Auschwitz geeft inzicht in de emoties van Holocaustslachtoffers en de gebeurtenissen die hen ertoe brachten ongewone beslissingen te nemen. Sommige van deze momenten komen meermaals in het boek naar voren, toch is het verhaal goed te volgen. De manier waarop het is opgebouwd en de vertelvorm grijpt terug op wat Yitzak, Dov en Sarah hebben meegemaakt en hoe zij de oorlog hebben ervaren. Ze hadden geen ondergoed, laat staan een horloge om te dragen. Het besef van tijd moet soms volledig verdwenen zijn. Deze rauwheid maakt Twee Broers uit Auschwitz tot een verhaal om nooit te vergeten. |
Beoordeling: | goed |