Duits Spoorweggeschut 28 cm Kanone (Eisenbahn)

Als opvolging van de 24 cm Kanone (E) Theodor en Theodor Bruno werd als laatste reeks in het "Sofort-Programm" de zogenaamde Vierer-Bruno-Familie ontwikkeld. Dit was een reeks 28 cm Kanone (E) welke in vier groepen zijn te verdelen, de "Kurze Bruno", de "Lange Bruno", de "Schwere Bruno" en de "Neue Bruno".

28 cm Kanone (E), hier de schwere Bruno Bron: Public Domain (onbekend)

Om voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog het Duitse wapenprogramma op peil te brengen, werd naast de vele andere wapenprogramma's ook een programma opgezet om snel Spoorweggeschut (WH) ter beschikking te hebben. Dit zogenaamde "Sofort-Programm" maakte gebruik van nog in Duitsland aanwezig bouwplannen van spoorweggeschut uit de Eerste Wereldoorlog, voormalig geschut van met name de Reichsmarine en bestaand dan wel te verbouwen spoorwegmaterieel. In dit programma werden in korte tijd een reeks stukken spoorweggeschut geproduceerd met kalibers tussen de 15 cm en 28 cm.

Het laatste onderdeel in het "Sofort-Programm" was in feite een vervolgprogramma op de 24 cm Kanone (E) "Theodor" en "Theodor Bruno", maar dan met een kaliber van 28 cm, de "Vierer-Bruno Familie". De "Kurze Bruno", waarvan er acht werden gebouwd, had een gewicht van 129000 kg en schoot een granaat van 240 kg over een maximale afstand van 29,5 km. Op basis van de Kurze Bruno werd de "Lange Bruno" ontworpen (drie stuks) welke hetzelfde gewicht granaat over een afstand van 36,1 km schoot door gebruik van een langere loop (12,7 m tegenover 11,2 m). Om een zwaardere granaat te kunnen afschieten werden twee exemplaren gebouwd van de "Schwere Bruno". Deze waren echter geen groot succes. Tussen 1938 en 1940 werden drie exemplaren gebouwd van de "Neue Bruno", waarbij een geheel nieuw geschut werd gebruikt in plaats van bestaand geschut. In feite werden deze exemplaren gebruikt voor de ontwikkeling van het K5-programma.

Voor de eerste groep in de 28 cm Kanone (E), werd gebruik gemaakt van de marine geschut 28cm Schnelladekanone L/40. Aangezien het geschut van een gelijksoortig ontwerp was als die van de 24 cm Kanone (E) "Theodor Bruno" kon een zelfde soort spoorwegwagon worden gebruikt. Deze waren gebaseerd op het ontwerp van Krupp voor het "Bruno" spoorweggeschut it de Eerste Wereldoorlog. Met uitklapbare platforms en handrails werd het geheel aangekleed. Het grootste verschil voor wat betreft de wagen was het gebruik van twee vijf-assige draaistellen. Zoals bij de andere grotere stukken spoorweggeschut, kon gebruik worden gemaakt van een Vögele draaischijf. In de jaren 1937 en 1938 werden acht stuks van de 28 cm Kanone (E) "kurze Bruno" zoals dit type werd genoemd, gebouwd.

De Kurze Bruno op een Vögele draaischijf Bron: Wilco Vermeer collection

De DR nummers van de kurze Bruno waren DR 919 061 P t/m 919 068 P.

Een tweede reeks in het 28 cm programma werd gebaseerd op het 28cm Schnelladekanone L/45. Vanwege de lange loop werd deze al spoedig aangeduid als "lange Bruno". Als onderstel was een iets ander ontwerp spoorwegwagon, wederom op twee vijf-assige draaistellen gebruikt. Er werden van dit type drie stuks in 1937 gebouwd.

Lange Bruno in actie Bron: Wilco Vermeer collection

De wagennummers voor de lange Bruno waren de DR 919 054 P t/m DR 919 056 P. De 919 055 droeg de naam Bruno.

Als derde in de 28 cm reeks werd gebruik gemaakt van de 28cm Küsten Kanone L/42. De twee stukken geschut waren tijdens de Eerste Wereldoorlog buitgemaakt op de Belgen en nog in de Duitse arsenalen aanwezig. Een gelijksoortig onderstel werd gebruikt als bij de ander "Bruno" familieleden, eveneens met twee vijf-assige draaistellen. Met de vuurmonden werden 284 kg zware 28 cm Sprenggranate L/4.4 m KZ m BdZ m Hb afgevuurd. De twee stukken spoorweggeschut 28 cm Kanone (E) "schwere Bruno" werden in 1938 geleverd.

De schwere Bruno, hier nog in Frankrijk Bron: Wilco Vermeer collection

De beide stukken "schwere Bruno" werden toegewezen aan Eisenbahn-Artillerie-Batterie 689, die er mee deelnam aan de inval in Frankrijk. Voor zover bekend zijn ze alleen gebruikt om vuur af te geven op doelen in de zuidelijke Elzas tussen 14 en 17 juni 1940. Later in de oorlog werd de batterij overgebracht naar Naerbö in Noorwegen waar het voor de kustverdediging werd ingezet onder bevel van de Artilleriegruppe Stavanger-Süd. Toen later vier voormalige Franse stukken 24 cm spoorweggeschut hierheen werd overgebracht verhuisde Eisenbahn-Artillerie-Batterie 689 naar de havenverdediging van Frederikstad in Noorwegen. De wagennummers voor de schwere Bruno waren DR 919 059 P (Benito) en DR 919 060 P (Adolf).^[1]

Het laatste geschut in de 28 cm reeks werd ontwikkeld op basis van de eerste ervaringen opgedaan met praktijktesten van de andere "Bruno" familieleden. De Heer was niet tevreden over de prestaties. Krupp ontving toestemming om bij de ontwikkeling af te wijken van de wens het geschut voor 1939 te hebben geleverd. Er werden drie stukken spoorweggeschut ontwikkeld die als aanduiding 28 cm Kanone (E) "neue Bruno" kregen. In tegenstelling tot de andere stukken geschut uit de "Bruno" familie, waren de "neue Bruno's" aangebracht op spoorwegwagons met twee draaistellen met elk zes assen, zoals ook later bij de "Leopold" werd toegepast. De stukken werden geleverd in respectievelijk november 1940, juli 1941 en februari 1942. Tegen die tijd was men echter al ver met de ontwikkeling van een geheel nieuw spoorweggeschut, de 28-cm Kanone 5 (E) "Leopold". Omdat deze veel betere vooruitzichten had dan de "neue Bruno", werd afgezien van verdere productie ten gunste van de "Leopold".

Modelfoto van de 'neue Bruno' of misschien toch een "versuchsmuster" voor de "Leopold"? Bron: Public Domain (onbekend)

Over de "neue Bruno" is veel onduidelijkheid. In diverse bronnen wordt de "lange Bruno" wel eens als "neue Bruno" aangeduid en wordt de hier getoonde "neue Bruno" als "Versuchsmuster" voor de 28 cm Kanone 5 (E) "Leopold" aangeduid. Meest aangehaalde argument is dat alle varianten uit de "Vierer-Bruno-Familie" vijf-assige draaistellen hadden en derhalve ook de 'neue Bruno" vijf-assige draaistellen had. Gezien de achtergrond van de "neue Bruno" en het feit dat Krupp mocht afwijken van de gestelde eisen bij de productie voor de "neue Bruno" en het feit dat de 28 cm Kanone 5 (E) "Leopold" de voorkeur kreeg bij de verder ontwikkeling kan worden aangenomen dat deze voorkeur mede te doen heeft gehad met de inzet van de zes-assige draaistellen. Immers zou twee soorten 28 cm geschut, beide op zes-assige draaistellen een vreemde keuze lijken. Indien de "neue Bruno" vijs-assige draaistellen zou hebben gehad kan aannemelijk worden gemaakt dat dit geschut toch zou zijn geproduceerd en dat de vijf-assige draaistellen van de andere "Vierer-Bruno-Familie" gebruikt kunnen zijn. Uiteraard kan nieuw onderzoek altijd anders uitwijzen. Voor wat betreft de DR nummers werden in ieder geval de nummers DR 919 352 P t/m DR 919 354 P vastgelegd.

Noten

1. Francois, 2006, pag. 80