Wim Daniëls mag gerust een snelle en productieve schrijver worden genoemd. ‘De zomer van 1945’ is niet eens zijn eerste boek van 2020, want het werd voorafgegaan door ‘Quarantaine’, in de markt gezet als de eerste Nederlandse coronaroman. In een interview met de Volkskrant, naar aanleiding van zijn nieuwste productie, heeft hij het zelf over boek nummer 117. Het kwam in een maand of vier tot stand, zegt hij in hetzelfde interview. Betrekkelijk lang voor zijn doen kennelijk, maar er kwam nu eenmaal het nodige onderzoek bij kijken.

In ‘De zomer van 1945’ schetst Daniëls aan de hand van losse gebeurtenissen een beeld van wat niet alleen een bijzondere, maar ook bijzonder vreemde zomer moet zijn geweest. De bevrijding van Nederland was immers een feit (die van het toenmalige Nederlands-Indië volgde zo’n beetje halverwege de zomer), maar aan die pas verworven vrijheid moest ook weer gewend worden. Er moest van alles gevierd worden, maar er stonden ook nog allerlei rekeningen open terwijl belangrijke vragen een antwoord vereisten. "Een oorlog is nog niet voorbij als hij is afgelopen", schrijft de auteur dan ook enige keren.

Voor de totstandkoming van dit boek bediende de auteur zich voor een belangrijk deel op krantenartikelen, die hij via Delpher raadpleegde. Uit die kranten en andere bronnen selecteerde hij gebeurtenissen die het uitgangspunt vormen van de hoofdstukken: één voor elke dag van de zomer, van donderdag 21 juni tot en met donderdag 20 september 1945. Zo was er op 23 juni een optreden van de bekende artiest Lou Bandy, maar het publiek raakte nogal verdeeld over de vraag of hij nou ‘goed’ of ‘fout’ was geweest. Een dag later staat het bericht centraal over vier kinderen die door een ontplofte landmijn om het leven kwamen. En een kleine maand later deed de burgemeester van Schagen een oproep aan zijn inwoners om de geallieerde soldaten toch vooral wat hartelijker tegemoet te treden.

Het zijn maar enkele voorbeelden van de vele onderwerpen die in dit boek behandeld worden. Soms behandelt Daniëls die op zichzelf, veel vaker vormen ze het vertrekpunt om een breder kader te trekken over bepaalde onderwerpen of personen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Af en toe mijmert de auteur wat over de goedheid of vooral slechtheid van de mens. Zo ontstaat een boek waarbij de hoofdstukken in beginsel geen andere samenhang met elkaar hebben dan de chronologie van opeenvolgende dagen, maar met elkaar vormen ze wel een interessant beeld van hoe die zomer er zo’n beetje uitgezien moet hebben. Dat het allemaal andere verhalen hadden kunnen zijn, versterkt het idee van die hele bijzondere en complexe zomer alleen maar. De originele insteek doet dus zeer goed zijn werk, waarbij het ook geen kwaad kan dat wat Daniëls schrijft, erg prettig leest.