In 1941 wordt de zesjarige Anna van de ene op de andere dag een weeskind. Als enige overleeft ze een door de nazi’s aangericht bloedbad onder de Joodse bevolking ergens in de Oekraïense regio Poltava. Ze weet zich in het massagraf onder het bewegingsloze lichaam van haar moeder vandaan te bevrijden en wordt kortstondig opgevangen door een bejaard boerenechtpaar. Die willen haar niet in huis houden en besluiten haar over te dragen aan een nazicollaborateur. Het doodsbange kind ontsnapt en vindt in een rommelig schoolgebouw een schuilplek in het rookkanaal van een niet in gebruik zijnde open haard. Overdag moet ze zichzelf verborgen houden, want de school fungeert als kantoor van de lokale nazicommandant. ’s Nacht struint ze in het mysterieuze pand door de verlaten gangen en klaslokalen, op zoek naar eten, drinken en spullen die ze kan gebruiken om te overleven.

De Russische filmmaker Aleksey Fedorchenko (1966) baseerde het scenario van zijn film "Anna’s War" naar eigen zeggen op een waargebeurd verhaal. Op sociaalnetwerksite LiveJournal las hij een verslag van een Oekraïense dame die de Holocaust overleefde door zich als jong meisje moederziel alleen te verstoppen voor de nazi’s. Na de oorlog groeide ze op in een weeshuis. Controleerbaar is haar getuigenis niet, want volgens de filmmaker is zij reeds overleden. De Rus nam hoe dan ook veel vrijheid om een eigen draai aan het overlevingsverhaal te geven. Daarbij doet hij de historische feiten echter weinig geweld aan, want er zijn inderdaad verschillende getuigenissen van mensen die beweren ook uit een massagraf van de nazi’s te zijn ontsnapt. Zo getuigde de Sovjet-Joodse actrice Dina Pronicheva als overlevende van de massamoord in Babi Jar na de oorlog in Kiev tegen Duitse oorlogsmisdadigers. Ze had zich in het ravijn waar de executies plaatsvonden voor dood gehouden en was vervolgens ’s nachts ontsnapt.

Opvallend aan de film over Anna is dat er niets te zien is van de wreedheden van de Einsatzgruppen (de executiepelotons van de nazi’s) en hun lokale collaborateurs. Enkel de met donkere aarde bedekte bleke ledematen van de slachtoffers worden in beeld gebracht. Het grootste deel speelt zich af in het schoolgebouw, waar ’s nachts een geheimzinnige sfeer hangt, althans bekeken door de ogen van het kleine meisje. Er staan opgezette dieren en glazen potten met preparaten op sterk water. Op zolder scharrelen duiven rond. Op een voor een kind van die leeftijd ingenieuze wijze weet Anna zichzelf in leven te houden. Ze drinkt het water uit een pot waarin kwasten staan te weken, eet stukjes kaas uit rattenvallen en verwarmd zich met de door haar verwijderde vacht van een opgezette wolf. Een kat wordt haar beste vriend. De grootste bedreigingen voor haar zijn de herdershond van de wachtposten buiten en de mogelijkheid dat de open haard waarin ze verstopt zit door iemand aangestoken wordt.

"Anna’s oorlog" is geen gemakkelijke film. Er wordt nauwelijks in gesproken en bij bepaalde scènes dwingt de filmmaker de kijker om zijn verbeelding gebruiken, bijvoorbeeld bij gebeurtenissen die slechts in de fantasie of herinnering van Anne plaatsvinden. Het is een heel kleine wereld waarin ze moet zien te overleven. Haar slimheid en overlevingsdrang wekken affectie. Het is fascinerend in beeld gebracht hoe ze zichzelf redt binnen haar beklemmende habitat. Zonder special effects, actie, dramatische muziek en dialogen is dit werk van Fedorchenko erg sober, maar alles is door hem opgenomen met een groot gevoel voor visuele schoonheid. Deze ingetogen en ontroerende film – met een ontzagwekkende rol van de zesjarige Marta Kozlova – moet je niet bekijken ter vermaak met popcorn bij de hand. Je moet er aandachtig de tijd voor nemen. Het is veel meer een artistieke en visuele ode aan het kind in oorlogstijd dan een Holocaustdrama volgens de normen van de moderne Westerse cinema.