Toen Walter Eisfeld in opdracht van SS-Gruppenführer Richard Glücks begin 1940 voor het eerst de reeds behoorlijk vervallen legerbarakken van de voormalige Oostenrijkse en Poolse legers in het zuid-Poolse stadje Auschwitz bezocht was hij verre van onder de indruk. Het moest een kamp worden voor Russische krijgsgevangenen. Toch besloot de SS-leiding de barakken om te vormen tot een concentratiekamp. Uitgebreide verbouwingen en nieuwbouw (met inzet van slavenarbeid door voornamelijk Russen) hadden uiteindelijke Auschwitz I als resultaat.

Meteen werden er vanuit Europa enorme hoeveelheden gevangenen naar het kamp getransporteerd, waar al spoedig begonnen werd aan een grootschalig moordproces. De Holocaust werd verder geperfectioneerd en op industriële wijze uitgevoerd in het nieuw gebouwde ‘zusterkamp’ in Birkenau. De grootste groep slachtoffers bestond uit Joden. Nog steeds zijn de precieze aantallen doden niet berekend. Feit is echter dat het er minimaal tussen de 1 en 1,5 miljoen zijn…

Aan het eind van de oorlog is door de nazi’s een groot gedeelte van Auschwitz-Birkenau gesloopt, omdat de Russen in aantocht waren en de daders de bewijzen voor hun wandaden wilden verbergen. Toch is vooral in Auschwitz I erg veel van het oorspronkelijke kamp overgebleven.

In Birkenau is dat in mindere mate het geval. De meeste barakken zijn weg, de gaskamers en crematoria opgeblazen. Toch is vooral de uitgestrektheid en het besef van de efficiency van het moordproces in Birkenau iets wat iedere bezoeker naar de keel grijpt.

In het boek van Baxter staan vooral foto’s. Het zijn foto’s die de schrijver tijdens meerdere bezoeken aan het kamp heeft gemaakt. Zij geven een beeld van hoe het kamp er vandaag de dag uitziet. Baxter beschrijft in een aantal pagina’s globaal de geschiedenis van Auschwitz. Bij de foto’s geeft hij op de meeste plaatsen slecht summiere informatie. De oppervlakkigheid kan voor sommige lezers als onvolledig worden ervaren. In een andere opzet zou het beter geweest zijn wanneer er bij de foto’s meer informatie, feitelijke anekdotes uit de oorlog en een toen-en-nu-overzicht gegeven werden. Dat zou bij de lezer een grotere impact hebben gehad en ook het overzicht hebben vergroot. Dan zou het boek natuurlijk ook een ander formaat hebben gekregen.

De voorkant van het boek geeft aan dat er gebruik gemaakt zou zijn van ‘zeldzame’ foto’s uit oorlogsarchieven. Natuurlijk zijn er niet geweldig veel foto’s uit Auschwitz tijdens de oorlog. De gebruikte foto’s zijn reeds in vele andere boeken gebruikt. De foto’s van Baxter zélf zijn vooral overzichtsfoto’s in de buitenlucht van (resten) van onder andere barakken, hekken en afwateringssleuven. Jammer dat er geen ruimte is voor (details van het) interieur van gebouwen en bijvoorbeeld de strafbarak, ziekenbarak en de gaskamer in Auschwitz I.

Een bezoek aan het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau is een ‘life-changing’-ervaring. Je doet er beelden op die voor altijd in je systeem blijven zitten. Je hebt eigenlijk geen fotoboek nodig om die herinnering vast te houden. Het boek van Baxter geeft een eerste indruk, maar zal voor de bezoeker van het kamp, achteraf, als té oppervlakkig en incompleet worden gezien. Toch is het boek van Baxter (schrijver van meer dan 20 aan de Tweede Wereldoorlog gerelateerde boeken) voor iedere geïnteresseerde die zelf nog niet naar het kamp is afgereisd een waardevolle aanvulling.