"Warship No. 05: Protected cruiser Gelderland" is het vijfde boek in de Warship-serie waarvan "Warship No. 01: Cruiser HNLMS Tromp" het eerste was. Het boek is samengesteld door Jantinus Mulder, de stichter van uitgeverij Lanasta. Lanasta is gespecialiseerd in maritieme onderwerpen en ook Jantinus Mulder zelf schrijft boeken binnen dit kennisgebied. Hij is opgeleid als grafisch vormgever en is al bijna dertig jaar actief in het grafische bedrijfsleven. Verder is Jantinus Mulder een fervent modelbouwer, die in opdracht modellen bouwt van allerlei schepen.

"Warship No. 05: Protected cruiser Gelderland" beschrijft niet alleen het Nederlandse schip Hr. Ms. Gelderland, maar ook de Holland-klasse waartoe het schip behoorde en het ontstaan van het concept van de protected cruiser, armour deck cruiser of pantserdekschip zoals dergelijke schepen in het Nederlands genoemd worden. Gedurende de jaren `70 van de negentiende eeuw zorgde de toenemende vuurkracht van pantserdoorborende granaten ervoor dat het steeds moeilijker werd om oorlogsschepen afdoende te beschermen. Zelfs al zou men bepantsering kunnen toepassen die de granaten zou kunnen afweren, dan zou de volgende generatie kanonnen deze kunnen doorboren. Een alternatief was om de gordelbepantsering van een schip achterwege te laten en de vitale delen van het oorlogsschip, zoals de machinekamers en de munitieopslagplaatsen, te beschermen door een doorlopend pantserdek dat zich net onder de waterlijn bevond. Hierdoor kon de ontwerper van een schip veel gewicht besparen wat ten goede kwam aan de snelheid, de wendbaarheid en de actieradius.

Vooral kruisers profiteerden van dit concept omdat juist deze oorlogsschepen, die ingezet werden als verkenningseenheden en om op torpedoboten en torpedobootjagers te kunnen jagen, deze eigenschappen nodig hadden. De Nederlandse marine liet daarom vanaf het einde van de negentiende eeuw een zestal pantserdekschepen van de Holland-klasse bouwen. Dit werden de opvolgers van de Atjeh-klasse ongepantserde kruisers. De schepen van de Holland-klasse werden internationaal beschouwd als bescheiden maar vernuftig ontworpen vaartuigen. De twee triple expansie stoommachines konden de schepen voortstuwen met een maximale snelheid van bijna 20 knopen, maar bij een zuinige vaart van 10 knopen behaalden de schepen een bereik van wel 8.000 zeemijlen. Dit was een uitstekende eigenschap die ervoor zorgde dat de schepen ingezet konden worden om langdurig te patrouilleren in de uitgestrekte Nederlands Oost-Indische archipel.

De Nederlandse pantserdekschepen van de Holland-klasse werden geleverd in twee series van drie met kleine verschillen in de ontwerpen. De eerste serie bestond uit Hr. Ms. Holland, Hr. Ms. Zeeland en Hr. Ms. Friesland. De tweede serie werd gevormd door Hr. Ms. Utrecht, Hr. Ms. Noord Brabant en Hr. Ms. Gelderland. Kort voor de Eerste Wereldoorlog waren de schepen van de Holland-klasse al verouderd omdat de buitenlandse marines al betere ontwerpen in de vaart hadden gebracht. De zes schepen werden daarom vanaf 1913 buiten dienst gesteld. De Noord-Brabant werd echter aangehouden als logementschip in Vlissingen en Hr. Ms. Gelderland werd ingezet als artillerie-instructieschip. In 1939 werd de Gelderland vervangen door het moderne instructieschip Hr. Ms. Van Kinsbergen en het oude pantserdekschip werd ontwapend en opgelegd op de Rijkswerf in Den Helder. In 1941 verklaarden de Duitsers het schip tot oorlogsbuit en lieten het verbouwen tot Flakschiff Niobe. Het luchtverdedigingsplatform werd op 16 juli 1944 bij het Finse Kotka door de Sovjetluchtmacht tot zinken gebracht.

Het concept van de Warship-serie is eenvoudig: neem slechts één enkel oorlogsschip als onderwerp waardoor de auteur in de gelegenheid is om het individuele schip zeer uitvoerig te beschrijven. Details over het ontwerp, het soort schip en de gehele operationele historie kunnen hierdoor, anders dan bij een verzamelwerk, eveneens in de publicatie meegenomen worden. Bovendien is er in een dergelijke uitgave ruimte voor uitgebreide ontwerptekeningen, bewapeningsschema`s en, eventueel nooit eerder uitgegeven, grafische afbeeldingen en foto`s. De beperkte afmeting van het boek (de boeken uit de serie bestaan standaard uit 48 pagina`s) en de softcover zorgen ervoor dat de uitgaven uit de reeks zeer betaalbaar zijn. Hier staat tegenover dat het beperkte onderwerp alleen de echte geïnteresseerde zal aanspreken. Om de doelgroep enigszins te vergroten heeft Jantinus Mulder ervoor gekozen om de reeks in het Engels uit te geven, maar zelfs dan zal het aantal lezers beperkt blijven. De bedoelde lezer heeft dan wel een publicatie tot zijn beschikking die gedetailleerde informatie verstrekt, die vooral verzamelwerken niet kunnen bieden.