TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Gordon Welchman - Bletchley Park’s architect of ultra intelligence

Titel: Gordon Welchman - Bletchley Park’s architect of ultra intelligence
Auteurs: Joel Greenberg
Uitgever: Frontline Books / Pen & Sword Books
Uitgebracht: 2014
Pagina's: 286
ISBN: 9781848327528
Taal: Engels
Omschrijving:

Deze biografie bevat een voorwoord door de dochter van de wiskundige Gordon Welchman, (1906 - 1985) die evenals haar broer tot de 70’er jaren nooit van haar vader iets had vernomen over diens activiteiten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Doordat andere schrijvers boeken publiceerden, zoals Frederick Winterbotham in 1974 met "The Ultra Secret", Anthony Cave Brown met "Bodyguard of lies" in 1975 en Ronald Lewin’s "Ultra goes to war", voelde hij zich eindelijk niet meer zo strikt gebonden aan de "Official Secrets Act" en lichtte hij in 1982 de sluiers, die nog over Bletchley Park als decodeercentrum hingen, voor een groot deel op met zijn boek "The Hut Six Story". Hut 6 op het landgoed Bletchley Park vormde de productie-afdeling en verschillende onderafdelingen waren daar gehuisvest.

Het boek geeft een gedetailleerd verslag van de verwerving van het landgoed in 1938 en de daarop volgende uitbreiding met de verschillende bouwsels die ieder met een Hutnummer werden aangeduid. De onderschepte Duitse leger- en luchtmacht berichten werden gedecodeerd in de Hutten 6 en 3; de marineberichten (die een met ander type Enigma machine gecodeerd werden) in de Hutten 8 en 4.

De reden dat er verschillende van die houten bijgebouwen in snel tempo uit de grond werden gestampt, was dat Welchman de architect genoemd mag worden van de ‘productielijn’ van de gedecodeerde berichten. Hij wierf medewerkers uit zijn vroegere schoolomgeving Marlborough College en onder voormalige vrienden en studenten uit Cambridge waar hij algebraïsche geometrie doceerde tot 1939. Hij zette goede verbindingen uit naar de centra waar de berichten werden onderschept en ontwierp een organigram om Bletchley Park als gestroomlijnde organisatie te laten functioneren.

Collega-geleerde Alan Turing, wellicht de meest bekende codebreker van Bletchley Park, ontwierp een toestel dat een voorloper van de computer zou worden en die in deze biografie met de "Bombe" wordt aangeduid (afgeleid van het Poolse Bomba, bom). Deze machine werd aldus ontworpen voor een productie-matige analyse van geheimschrift. Bletchley Park deskundige Joel Greenberg, die kon putten uit een enorme verzameling documentatie, achtergelaten op de vliering van het huis van Welchman’s zoon, beschrijft levendig hoe Welchman een systeem begon te zien in de honderden onderschepte berichten (per dag) van de Duitse land- en luchtmacht. Door het formele taalgebruik van de afdelingen onderling verschafte dit een diep inzicht in posities van commandanten, de commandostructuren en de verschillende aspecten van de militaire operaties. De grote bijdrage van Welchman hieraan is het structureren van de verwerking.

In 198 pagina’s neemt het boek het nogal turbulente leven van Gordon Welchman tamelijk in detail door: hij was bijvoorbeeld drie maal getrouwd, werkte voor de NSA in de USA, was in dienst van een nieuw studiecentrum dat (nog steeds) "The MITRE Institute" heet en dat rond 1958 leermethodes introduceerde voor systems engineering op het gebied van communicatie. Op pagina 200 begint Appendix 1, ook genoemd "gids voor beginners van Enigma en de Bombe". Daarin wordt aan de hand van schema’s, tekeningen, cijfer- en letterreeksen, diagrammen en formules de werking van de Duitse codeermachines uitgelegd. Hier is toch wel enige wiskundige achtergrond voor nodig om dit deel van het boek te volgen. Appendix 2 gaat verder met "Enigma en de Bombe verder uitgediept". Zoals de titel aangeeft, is dit bijna een praktische handleiding voor de bediening van de Enigmamachines en de wiskundige geheimschriftanalyses die van de onderschepte berichten gemaakt werden.

Appendix 3 geeft een "lachwekkend toneel van vergissingen" en refereert weer aan het boek "The Hut Six Story" waarin Welchman de serie fouten beschrijft waarmee de Duitsers de Enigma gebruikten, maar zeer zeker ook dat de ontwerpers van de Enigma waarmee Hut 6 moest werken geen vlekkeloos product hebben geleverd; de echte schuldigen waren degenen die de werkprocedures hadden vastgelegd, de wetenschappers die slecht met elkaar daarover communiceerden (hetgeen wel vaker voorkomt…) en de decodeerklerken die de machines bedienden. De machine zoals die was bedacht, zou onberispelijk geweest zijn als die op de juiste manier was gebruikt. Met andere woorden: Welchman steekt de hand mede in eigen boezem als niet alles even volmaakt benut en uitgelegd is geweest.

Appendix 4 geeft een complete lijst van alle gedecodeerde Duitse sleutels en de afdeling waar die bij hoorden, alsmede de data waarop die voor het eerst en laatst zijn gebruikt. Appendix 5 bevat een kopie van de brief van de directeur van de "Government Communications Headquarters" waarin hij Welchman waarschuwt dat een aanvullende publicatie op zijn toch al gewraakte uitgave van "The Hut Six Story" een ernstige overtreding betekent tegen de "Officials Secrets Act" en dat hij daarmee als ex-collega hen ernstig teleurstelt en de veiligheid schade toebrengt.

Appendix 6 bevat een lijst van alle publicaties van Welchman. Daarna wordt de biografie afgerond met de gebruikelijk noten die per hoofdstuk zijn ingedeeld, een bibliografie en tot slot een index met de voorkomende namen van personen en feiten.

Het is een gedegen studie van de persoon en de onderwerpen die hem hebben beziggehouden, zowel tijdens de oorlogsjaren als daarna. Zoals genoemd, vereisen de uitleg van technische machines als Enigma en de "Bombe" een zekere achtergrond, maar voor de verstokte codedeskundigen en nieuwsgierigen naar dat onderwerp is dit boek een goudmijn van informatie.

Beoordeling: Goed, maar erg gespecialiseerd

Informatie

Artikel door:
Fred Bolle
Geplaatst op:
10-12-2014
Feedback?
Stuur het in!

Afbeeldingen