Er zijn weinig steden in Nederland waarvan het uiterlijk zo bepaald wordt door de Tweede Wereldoorlog als Rotterdam. Tijdens het verwoestende Duitse bombardement van 14 mei 1940 werd de binnenstad in puin gelegd en tijdens en na de oorlog moest de stad opnieuw worden opgebouwd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat hier in de geschiedschrijving veel aandacht voor is. Zo schreef Hans van der Pauw in 2006 al een 900 pagina’s tellend boek over Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nu, acht jaar later, brengt hij opnieuw een boek over Rotterdam tijdens de oorlogsjaren uit. De opzet van deze uitgave is echter totaal verschillend van zijn eerdere boek.

Historicus en Rotterdammer Hans van der Pauw (1955) is gespecialiseerd in de geschiedenis van de 20e eeuw en met name de Tweede Wereldoorlog. Hij studeerde geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hier promoveerde hij in 1995 op een onderzoek naar paramilitaire verzetsgroepen in Rotterdam. Elf jaar later verscheen zijn omvangrijke publicatie (956 pagina’s) over de geschiedenis van diezelfde stad tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit boek wordt gezien als het standaardwerk over deze periode in de geschiedschrijving over Rotterdam. In 2008 werd Van der Pauw voor deze publicatie de Mr. J. Dutilhprijs toegekend, de tweejaarlijkse prijs van het Historisch Genootschap Roterodamum voor de beste en meest toegankelijke publicatie over de geschiedenis van Rotterdam.

Zijn nieuwste boek over de oorlogsgeschiedenis van de stad, ‘Rotterdam 40-45’, verschilt zoals eerder vermeld wezenlijk van het meer dan 900 pagina’s tellende standaardwerk. Dit nieuwe boek geeft een beknopte weergave van de oorlogsperiode. De focus in dit boek ligt daarnaast meer op foto’s, die enkel worden verduidelijkt door bijschriften en een inleidende tekst aan het begin van ieder hoofdstuk. De ruim honderd foto’s zijn gekozen op basis van twee kwaliteiten: ze zijn aansprekend en bieden een aanknopingspunt voor het vertellen van een belangrijk onderdeel van de Rotterdamse oorlogsgeschiedenis.

‘Rotterdam 40-45’ telt negen hoofdstukken waarin de meest kenmerkende gebeurtenissen, periodes of onderwerpen behandeld worden. Natuurlijk is er een apart hoofdstuk over het bombardement van 14 mei 1940, maar ook de wederopbouw tijdens de oorlogsjaren, de periode 1943-1944, de Bevrijding en de Hongerwinter worden uitvoerig geïllustreerd. Aangevuld door de uiterst informatieve bijschriften krijgt de lezer een beknopt, maar voldoende informatief beeld van deze onderwerpen. Samen met de stukken over de meidagen van 1940 en het Duitse bombardement is het hoofdstuk ‘Voor de storm’ daarnaast bijzonder interessant vanwege de foto’s waarop het vooroorlogse Rotterdam zichtbaar is.

De meest recente uitgave van Hans van der Pauw is hiermee tegelijk een alternatief voor en een aanvulling op zijn standaardwerk uit 2006. Voor wie zich niet wil wagen aan een boek van meer dan 900 pagina’s, maar wel geïnteresseerd is in de geschiedenis van Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog, is ‘Rotterdam 40-45’ een uitstekende en beknopte beschrijving van deze periode. Het boek biedt de lezer een prettige afwisseling tussen alom bekende onderwerpen, zoals bijvoorbeeld het bombardement van 14 mei 1940, en minder bekende onderwerpen en gebeurtenissen, zoals de Crisis Controledienst of de redding van een driejarig meisje na het geallieerde bombardement op 31 maart 1943 (Het Vergeten Bombardement). Voor hen die ‘Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog’ wel gelezen hebben is het boek een mooie aanvulling op deze uitvoerige beschrijving. Een uitgave waarin de informatie beknopt terug te vinden is en tegelijkertijd als bundeling van meer dan honderd foto’s die karakteristiek zijn zijn voor deze zo kenmerkende periode uit de geschiedenis van Rotterdam.