Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er overal in Europa personen en organisaties die zich verzetten tegen de bezetter. Ook in Nederland was er verzet tegen de Duitsers die het land overheersten. Het georganiseerde verzet hield zich bezig met verschillende activiteiten, zoals het drukken en verspreiden van illegale kranten en het helpen met onderduiken van Joden en andere door de Duitsers gezochte personen. Daarnaast waren er ook gewapende groepen die verraders liquideerden en gevangen verzetsmensen bevrijdden. Met die werkzaamheden heeft het verzet vele levens weten te redden uit handen van de Duitsers.

Toch leidden de verzetsdaden niet altijd tot zulke resultaten. Meermaals voerden de Duitsers zware vergeldingsmaatregelen uit nadat er bijvoorbeeld een aanslag was gepleegd op een Duitse militair. Een triest voorbeeld hiervan is de massa-executie bij Woeste Hoeve ter vergelding van de onbedoelde aanslag op Hanns Rauter, de hoogste politie- en SS-chef in Nederland.

Ook in het kleine Zuid-Hollandse dorp Rhoon voerde de Duitse bezetter een represaille uit voor de dood van één van zijn militairen. Op 10 oktober 1944 liep een Duitse militair daar ’s avonds tegen een loshangende elektriciteitsdraad aan die vol onder stroom stond. Als gevolg van de stroomschok overleed hij diezelfde avond. Meteen de avond erna werden door de Duitsers zeven mannen uit Rhoon geëxecuteerd, terwijl hun vrouwen en kinderen uit huis gedreven werden en hun bezittingen in brand gestoken.

Tot op de dag van vandaag houdt deze gebeurtenis de gemoederen in Rhoon bezig. Wie pleegde de aanslag op de Duitse soldaat en wat was de reden? Of was het een ongeluk met dramatische gevolgen?

Jan Brokken (1949) werd geboren in Rhoon en woonde daar het grootste deel van zijn jeugd. Hij studeerde politieke wetenschappen in Bordeaux, werkte voor het dagblad Trouw en het weekblad Haagse Post. Sinds 1986 schrijft hij alleen nog boeken, zoals romans, reisboeken en boeken over klassieke muziek. Zijn werk wordt goed gelezen en ook internationaal krijgt hij veel waardering voor zijn boeken.

In het najaar van 2004, snel na het verschijnen van zijn autobiografische roman “Mijn kleine waanzin”, kreeg Brokken van een aantal voormalige verzetsmensen vertrouwelijke rapporten die een scherper licht wierpen op de oorlogsjaren in Rhoon. Brokken ontdekte hierin een andere oorlog dan die waarover hem altijd verteld was en dat was de directe aanleiding voor zijn speurtocht. Al snel bleek dat ook historicus Bert Euser bezig was met een onderzoek naar de geschiedenis van Rhoon. De mannen besloten hun krachten te bundelen en verzamelden ontzettend veel informatie. Aan de hand van duizenden pagina’s processtukken, getuigenverhoren en 185 interviews met betrokkenen reconstrueerde Brokken vervolgens zo goed als mogelijk de gebeurtenissen rond die oktoberdagen in 1944.

Een korte samenvatting van het boek is eigenlijk niet te geven, omdat er veel verschillende personen met hun achtergronden en dilemma’s aan bod komen. Brokken beschrijft dit zeer gedetailleerd en met aandacht voor het persoonlijke. Hierdoor komen de betrokken personen tot leven en lijkt het alsof de lezer zich zelf tussen de dorpelingen bevindt in die dagen van oktober 1944. Het is knap van de schrijver dat het, ondanks de vele individuen die in het boek beschreven worden, toch een goed leesbaar verhaal is.

In het boek staat de zoektocht naar de reden en de dader van de aanslag centraal, vragen die veel dorpelingen in Rhoon tot de dag van vandaag bezighouden. Als lezer beleef je dat zoekproces mee, omdat de uitkomst onvoorspelbaar is. Steeds als Brokken naar een uitkomst toe lijkt te werken, stuit hij weer op nieuwe informatie die de verwachte uitkomst minder geloofwaardig maakt. Hierdoor is het moeilijk om te stoppen met lezen, omdat je als lezer ook gefascineerd wordt door de zoektocht.

Positief is dat in het verhaal duidelijk wordt dat de grens tussen goed en fout minder scherp ligt dan vaak wordt gedacht. Zo worden er verzetsmensen beschreven die zich lieten leiden door egoïstische motieven. Ook is er aandacht voor de aanleiding waarom bepaalde vrouwen met de Duitsers omgingen. Hierdoor verliezen clichés, zoals dat er alleen maar goede of foute mensen waren tijdens de bezetting, hun kracht en wordt de kijk op de oorlog een stuk genuanceerder.

Het boek is door het toegankelijke taalgebruik leesbaar voor een breed publiek. Daarnaast weet Brokken door zijn boeiende zoektocht de lezer nieuwsgierig te houden. Ook is het boek niet alleen voor (oud)inwoners van Rhoon interessant. Het gaat dan wel om een specifiek verhaal uit een bepaald dorp, maar door het beschrijven van verschillende individuen en hun achtergronden en dilemma’s is het een verhaal dat representatief is voor gebeurtenissen en situaties die tijdens de bezettingstijd elders plaatsvonden. Een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de Tweede Wereldoorlog en in welke invloed oorlog heeft op het doen en laten van ‘normale’ mensen.