‘Het boek “In dienst van hun naaste….” is gebaseerd op het verhaal van twee pilotenhelpers. De eerste is een vrouw – toentertijd nog geen twintig jaar oud – die tijdens de oorlogsjaren `40 - `45 maar liefst 320 geallieerde luchtmacht mensen en een flink aantal krijgsgevangenen op de “pilotenlijn” hielp. Deze vrouw – Joke Folmer – was een koerierster die haar inlichtingen over neergekomen vliegtuigen vanuit het politiebureau ontving. De andere pilotenhelper was Bert Poels, die samen met zijn familie, vrienden en kennissen een verzorgings- en opvangcentrum op de Zwarte Plak runde. Einde 1940 werden er op zeer beperkte schaal piloten geholpen. Pas in 1942 werd deze tak van verzet wat meer georganiseerd. Zowel Joke Folmer als Bert Poels zijn, zonder dat ze het wisten, nauw met elkaar betrokken geweest. Enkele jaren terug werd pas duidelijk dat zij dezelfde piloten hielpen. In dit boek worden de door hen geholpen piloten van Amerikaanse afkomst behandeld. De verhalen zijn gebaseerd op keiharde waarheid en van diverse kanten bewezen.’

Zo begint een recensie uit ‘Het Dagblad van Noord Limburg’ die op 9 september 1980 verscheen. “In dienst van hun naaste” is namelijk een gewijzigde herdruk van het oorspronkelijke boek, dat eerder door Bart M. Rijnhout gepubliceerd werd. De redactie van de uitgever geeft in de inleiding echter wel aan waar de vernieuwingen in de heruitgave uit bestaan. Door de komst van internet is het tegenwoordig mogelijk om gedetailleerde informatie te verkrijgen waar men vroeger afhankelijk was van veldwerk en studie van bewaard gebleven documenten. Door doelgerichte websites over bijvoorbeeld een specifieke Bomber Group of een bepaald type vliegtuig kwam de schrijver onder andere tot aanpassingen in de namen van bemanningsleden en de locaties van crashplaatsen en werden datums herzien. Verder werden foto`s gecontroleerd en waar nodig vervangen en werden zoveel mogelijk bijnamen van vliegtuigen toegevoegd.

De bedoeling van de beide boeken is het beschrijven van de pilotenhulp, hoofdzakelijk gebaseerd op de verhalen van Joke Folmer en Bert Poels. Door de nodige geheimhouding die altijd rond verzetswerk in het algemeen en pilotenhulp in het bijzonder in stand gehouden werd, is er eigenlijk weinig over bekend. Pilotenhelpers waren bescheiden, terughoudende mensen en geen luidruchtige verhalenvertellers wat de dichte waas van onbekendheid rond hun daden mede in stand houdt. Verzetsmensen kregen over elkaar zo weinig informatie als mogelijk was om niet, al dan niet gedwongen, tot verraad over te gaan bij eventuele verhoren na opgepakt te zijn door de Duitsers. Hierdoor bleven niet alleen de verzetsstrijders onbekenden voor elkaar, maar ook hun ondergrondse activiteiten.

De pilotenhelpers, die tijdens de Tweede Oorlog pogingen ondernamen om zoveel mogelijk van de ruim 3.000 neergekomen Amerikaanse vliegers boven Nederland te helpen, waren bijzonder dappere mensen. Het bieden van hulp aan verongelukte piloten en andere bemanningsleden van vooral bommenwerpers, was levensgevaarlijk. Zij die door de Duitsers opgepakt werden, werden op een enkele uitzondering na verhoord, gemarteld en omgebracht. De ondergedoken vliegers zelf kwamen er meestal beter vanaf. Deze werden overgebracht naar een “Stalag Luft”, een krijgsgevangenkamp voor geallieerde piloten in Duitsland, waar zij in betrekkelijke rust de oorlog konden uitzitten. De pilotenhelpers werden niet opgeleid voor de taak die zij op zich namen. Het waren geen militairen die voor dit gevaarlijke werk getraind waren, maar doodgewone, onopvallende lieden, die door hun moed en vastberadenheid boven kwamen drijven als helpers en gidsen voor ontsnapte geallieerde vliegers.

Dit alles had een prachtig uitgangspunt kunnen vormen voor een spannend boek gebaseerd op waar gebeurde belevenissen uit een in sluiers gehulde periode uit de vaderlandse geschiedenis. Het had zelfs een ode kunnen vormen aan de verzetsmensen, die hun leven waagden in dienst van hun naaste. Deze mogelijkheid heeft Bart M. Rijnhout echter niet voldoende benut omdat hij zich vooral beperkt tot het opsommen van Amerikaanse vliegtuigbemanningen die om één of andere reden op Nederlands grondgebied terecht kwamen en waarvan er dan een aantal bij de pilotenhelpers terecht kwamen. Ondanks dat een groot aantal korte hoofdstuktitels, vooral in de tweede helft van het boek, anders doen vermoeden, gaat hetzelfde patroon door. Hierdoor maakt het niet zoveel uit of de lezer, na het lezen van de inleidingen, verder gaat met het eerste of het laatste hoofdstuk van het boek.

Net als in andere uitgaves van Bart M. Rijnhout, zoals “Kruisvaarders van de archipel” en “Wachters boven het stenen tijdperk”, die de afgelopen jaren verschenen zijn, bevinden zich in “In dienst van hun naaste” veel spel- en drukfouten. Tevens worden de tegenwoordige tijd en verleden tijd regelmatig door elkaar gebruikt, wat voor verwarring zorgt. Net als bij de vorige uitgaven geldt dat dit de auteur nauwelijks verweten kan worden, maar dat een redactie het boek nuttige diensten had kunnen bewijzen.

Toch is “In dienst van hun naaste” een prachtig naslagwerk geworden, al zal dat vooral voor een relatief klein aantal echte liefhebbers gelden. Voor lezers die op zoek zijn naar gedrukte informatie over een bepaalde persoon of een bepaald vliegtuig is het boek waarschijnlijk een betrouwbare bron. Verder geven de prachtige zwart-wit foto`s en luchtopnames en tekeningen van vliegtuigen en plattegronden in kleur het boek een professionele uitstraling. Bart M. Rijnhout heeft het voor elkaar gekregen om heel veel informatie in zijn boek te verwerken waardoor het toch een eerbetoon is geworden aan de pilotenhelpers, maar ook aan de Amerikaanse vliegtuigbemanningen. Dit wordt mede bewerkstelligd omdat er over de pilotenhulp in de Tweede Wereldoorlog niet zo heel veel is gepubliceerd.