Hoeveel kampervaringen er inmiddels al op papier gezet zijn, telkens weer zijn ze anders. Waar de gevangenschap van de één werd gekenmerkt door voortdurende ontberingen, mishandelingen en honger, kon de ander juist overleven onder een relatief mild regime zonder geweld en met een naar verhouding redelijke voedselvoorziening en zelfs enige medische zorg. Naast zaken als persoonlijke omstandigheden, de aard van het kampregime en de reden van iemands opsluiting, bepaalden toevalligheden en kleine beetjes geluk het verschil in hetgeen wat kampgevangenen ervoeren. Dat blijkt ook uit het verhaal van J.F.W. van Putten, wiens kampervaringen gepubliceerd zijn in het boekje “Leven en overleven - brieven uit Buchenwald”. Het bevat behalve zijn verhaal ook afschriften van de brieven die hij stuurde aan familieleden en vrienden en de antwoorden daarop. Persoonlijke foto’s en documenten maken het geheel compleet.

Voor J.F.W. van Putten was zijn gevangenschap in Buchenwald iets dat hij gelaten ervoer. “Het kampleven heeft me niet gekwetst of beschadigd in de zin dat ik er een psychisch trauma aan over heb gehouden”, zo verklaart hij. Het was in zijn voordeel dat hij pas in 1943 gevangen werd genomen en terecht kwam in Buchenwald, waar op dat moment een relatief mild regime heerste. Het feit dat hij niet van Joodse afkomst was, maar een Hollandse jongen die geprobeerd had te ontsnappen naar Engeland, bespaarde hem van het ergste. Hij mocht voedselpakketjes ontvangen van zijn ouders en vrienden en zijn werk als technisch tekenaar in de fabriek waar hij tewerkgesteld was, was veel minder zwaar dan de dwangarbeid die gevangenen elders, bijvoorbeeld in ondergrondse fabrieken en steengroeven, moesten verrichten. Dat J.F.W. van Putten het makkelijk heeft gehad in Duitsland is echter verre van de waarheid. Het had niet veel gescheeld of hij had het niet overleefd.

Toen J.F.W. van Putten in februari 1943 werd opgeroepen voor de arbeidsinzet in Duitsland dook hij onder als arbeider in de Noordoostpolder, die een jaar eerder drooggelegd was. Alhoewel hij daar de rest van de oorlog gevrijwaard zou zijn geweest van inzet in Duitsland besloot hij met twee vrienden, via Spanje, te vluchten naar Engeland. In Frankrijk werd hij opgepakt en na daar meerdere weken gevangen gezeten te hebben, kwam hij in oktober 1943 terecht in Buchenwald. Hij leed er honger en in de winter van 1943-1944 lag hij drie maanden in het kampziekenhuis met een dubbele longontsteking en andere aandoeningen. Zijn longvlies werd onherstelbaar beschadigd door een Russische arts die het vocht achter zijn longen met een holle naald probeerde af te tappen. Desondanks herstelde hij en werd hij naar Keulen gestuurd waar hij tewerkgesteld werd in een kampkeuken. Kort na de jaarwisseling keerde hij met tuberculose terug naar Buchenwald. Hij belandde er in de “Dodenbarak”, waarin gevangen ondergebracht werden die opgegeven waren. J.F.W. van Putten was echter sterker dan dat zijn dokter dacht; hij bleef in leven en na de bevrijding van het kamp op 11 april 1945 keerde hij terug naar Nederland. Na de oorlog werkte hij voor Philips. In 2009 werd er op zijn initiatief een monument voor concentratiekampslachtoffers opgericht in de Stadstuin van Eindhoven.

Het sterke karakter en de wil om te overleven van J.F.W. van Putten zijn kenmerkend voor heel veel andere kampoverlevenden, maar het zijn vooral bepaalde anekdotes en de brieven die een ander licht werpen op het kampleven. Zo beschrijft hij hoe er in Buchenwald vier SS’ers voor hem moesten werken, die hem hielpen met het herstellen van de ramen van de SS-kazerne. De rollen waren tijdelijk omgedraaid… In de brieven valt de alledaagsheid van de woorden op. Omdat het was verboden te schrijven over het kamp worden de ontberingen verzwegen. De brieven hebben meer weg van de correspondentie met bijvoorbeeld iemand in militaire dienst in vredestijd. Ontroerend is de genegenheid die blijkt uit de brieven die de moeder aan haar zoon schreef. Opvallend en hartverwarmend is het ook hoeveel voedselpakketten familie en vrienden naar de kampgevangene stuurden, terwijl ze het zelf in het bezette Nederland waarschijnlijk ook bepaald niet breed hadden. Het milde regime en het ontvangen van voedselpakketten was echter lang niet weggelegd voor alle concentratiekampgevangenen. Dat had in het boekje nadrukkelijker toegelicht kunnen worden, bijvoorbeeld door de historicus Sergio Derks, die het voorwoord schreef. Nu ontbreekt het aan historische informatie over het kamp en een objectieve vergelijking met andere kampen. Als registratie van de unieke ervaringen van J.F.W. van Putten is het echter een interessante aanvulling op andere kampliteratuur.