Het is, naar de mening van Rick Atkinson, onmogelijk de ultieme overwinning van de geallieerde machten in Europa te begrijpen, zonder je verdiept te hebben in de daaraan voorafgaande strijd in Noord-Afrika en het Middellandse Zeegebied. Op deze strijdtonelen werden, vooral door de onervaren Amerikaanse strijdkrachten, harde lessen geleerd. Deze gevechten bezorgden de geallieerde legers de kennis en ervaring die nodig was om in Europa de ultieme overwinning op de Duitsers te behalen. Het is daarom dat Rick Atkinson veel aandacht besteedt aan deze gevechten in zijn trilogie “De bevrijding van Europa”. Het onlangs verschenen boek “De dag van strijd”, is hier het tweede deel van.

Rick Atkinson, geboren in 1952 in Duitsland als zoon van een officier in het Amerikaanse leger, studeerde Engelse literatuur aan de universiteit van Chicago. Na zijn afstuderen werd hij journalist en schrijver. Hij versloeg onder andere meerdere oorlogen voor de Washington Post. In 1999 legde hij zich toe op schrijven over de Tweede Wereldoorlog. Atkinson besloot een trilogie over de bevrijding van Europa te schrijven, waarin hij vooral veel aandacht wilde besteden aan de harde lessen die aan de bevrijding vooraf gingen. Het eerste deel, “Een leger bij dageraad”, vertelt het verhaal over de strijd in Noord-Afrika. “De dag van strijd” gaat over de strijd in Italië, terwijl Atkinson momenteel werkt aan het afsluitende derde deel over de strijd in west-Europa. Voor “Een leger bij dageraad” mocht hij in 2003 de prestigieuze Pulitzerprijs in ontvangst nemen.

“De dag van strijd” gaat verder waar “Een leger bij dageraad” stopte. Deel 1 van de bevrijdingstrilogie omvat de strijd in Noord-Afrika, deel 2 begint met de oversteek van de Middellandse Zee en de invasie van Sicilië in 1943. Atkinson beschrijft de gruwelijke veldslagen van de Italiaanse campagne. Vooral de gevechten bij Salerno, Anzio, Monte Cassino en de rivier de Rapido waren moeizaam en kostten veel mensenlevens. Hierbij analyseert hij vooral de gemaakte fouten. Verkeerde beslissingen en aanvalsplannen, alsmede logistieke fouten, bijvoorbeeld het niet labelen van voorraadkisten ten behoeve van de geheimhouding, worden door Atkinson aangestipt. Het waren de fouten die hoorden bij de onervarenheid van de Amerikaanse strijdkrachten en die als leerpunten dienden voor de strijd in west-Europa. Het deel stopt bij de bevrijding van Rome op 4 juni 1944, twee dagen voordat de geallieerden op de Normandische stranden voet aan land zetten in west-Europa.

“De dag van strijd” is een zeer uitgebreid boek over de Italiaanse campagne en is dan ook geschreven met behulp van een grote hoeveelheid bronmateriaal. De sterke kant van Atkinson is dat hij ondanks de enorme hoeveelheid informatie oog heeft voor detail. Bij elk deel van de strijd dat hij beschrijft weet hij de gebeurtenis dichtbij de lezer te brengen, door tragische of opmerkelijke details in zijn beschrijving op te nemen. Maar ook door zeer veel gebruik te maken van dagboeknotities of ooggetuigenverslagen van zowel generaals als de gewone soldaten, maar ook van dorpsbewoners of zelfs de Siciliaanse muilezeldrijver die wat geld probeert te verdienen door voorraden naar het front te vervoeren. Dit zijn waardevolle toevoegingen die het verhaal levendig houden.

De combinatie van de levendige manier van schrijven en de informatieve inhoud maken van “De dag van strijd” een zeer interessant boek. Het is een aanrader voor iedereen die zich wil verdiepen in de strijd die voorafging aan de invasie van west-Europa, maar ook zeker voor lezers die geďnteresseerd zijn in de Italiaanse campagne. Het is een waardig vervolg op “Een leger bij dageraad” en wekt nieuwsgierigheid op naar het laatste deel van Atkinsons bevrijdingstrilogie.