6 augustus 1945 was een dag die in Hiroshima niet anders begon als alle andere. Juffrouw Toshinka Sasaki was aan het werk op de afdeling Personeelszaken van de tinsmelterij Oost-Azië en wilde een praatje gaan maken met haar collega, terwijl de Duitse pater Wilhelm Sorge op een veldbed in het missiehuis een jezuïtisch tijdschrift lag te lezen en de jonge chirurg Terefumi Sasaki in het ziekenhuis zojuist bij een man bloed had afgenomen voor een syfilistest. Om 8:15 uur maakte de Amerikaanse atoombomaanval op de stad abrupt een einde aan hun alledaagse bezigheden. Honderdduizenden van hun plaatsgenoten werden gedood of raakten ernstig gewond. Alle drie overleefden ze de eerste atoomaanval uit de geschiedenis, maar hun levens zouden nooit meer hetzelfde zijn. Voortaan waren ze hibakusha, overlevenden van de atoombomexplosie. Hun traumatische ervaringen direct na de allesverwoestende explosie en hun verdere levensloop, en die van nog drie andere lotgenoten, zijn beschreven in het boek “Hiroshima” van de geprezen Amerikaanse journalist en schrijver John Hersey (1914-1993).

Hersey, geboren in China als de zoon van een missionarissenechtpaar, begon zijn journalistieke carrière bij het magazine Time, waarvoor hij eind jaren ’30 werkte als correspondent in China. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij voor Time en Life als frontverslaggever in zowel Europa als Azië actief. Kort na het einde van de oorlog deed hij voor The New Yorker verslag van de wederopbouw van het verslagen Japan. Daar kwam hij in contact met de overlevenden van de atoombomaanval op Hiroshima; over hun getuigenissen van de ramp publiceerde hij op 31 augustus 1946 een artikel in The New Yorker. Het artikel besloeg de complete krant, iets wat nog nooit eerder gebeurd was en tot op heden nooit herhaald is. De krant was binnen enkele uren uitverkocht. Hersey kreeg veel lof voor zijn verslag, dat ook op de radio voorgelezen werd en in boekvorm verscheen. Door de Universiteit van New York werd het stuk uitgeroepen tot het beste journalistieke werk van de twintigste eeuw. Tegenwoordig wordt het beschouwd als een schoolvoorbeeld van de zogenoemde nieuwe journalistiek, waarvan Hersey één van de grondleggers is en waarbij non-fictie in romanstijl beschreven wordt.

Het boek begint met een beschrijving van de ervaringen van de hoofdpersonen kort na de explosie en de eerste dagen daarna. Op zeer confronterende wijze is opgetekend hoe de bewoners van Hiroshima geheel onverwachts en van het één op het andere moment in een hel belandden. Huizen waren tot op de grond verwoest, mensen zochten familieleden die compleet van de aardbodem verdwenen leken te zijn en overal liepen en lagen zwaargewonden met gruwelijke brandwonden (de hitte was zo enorm geweest dat aardappelen in de grond gegaard waren). Pater Kleinsorge stuitte, toen hij water voor de gewonden ging halen, op een groep van twintig mannen waarvan de ogen weggesmolten waren en de monden waren veranderd in met pus bedekte wonden. Met een geïmproviseerd rietje van een grashalm liet hij hen drinken, terwijl hij hen tegen beter weten in gerust stelde. Juffrouw Sasaki werd uit het puin gered en zat vervolgens urenlang met een zwaargewond been onder een geïmproviseerd afdakje, met naast zich een vrouw van wie de borst was afgesneden en een man wiens gezicht gruwelijk verbrand was. Ze spraken niet met elkaar, maar wachtten op hulp terwijl hun wonden een kwalijke reuk begonnen te verspreiden. Deze afgrijselijke ervaringen, door Hersey zonder er een oordeel aan te verbinden opgetekend, vormen de meest duidelijke waarschuwing voor datgene waartoe kernwapens in staat zijn.

De schrijver vervolgt met de levensloop van de zes hoofdpersonen gedurende de veertig jaren na de atoombomaanval. Allemaal hebben ze hun leven weer opgepakt, maar niet zonder dat ze geconfronteerd werden met de gevolgen van de kernaanval. Ze hadden onverklaarbare lichamelijke klachten, zoals vermoeidheid, of vochten voor erkenning en steun door de Japanse overheid, die hen geruime tijd in de steek liet. Kiyoshi Tanimoto, predikant van de methodistenkerk van Hiroshima, wierp zich op als pleitbezorger van een wereld zonder atoomwapens en begeleidde een groep door de kernaanval ernstig verminkte jonge vrouwen – de Hiroshima Maidens – op hun reis naar de Verenigde Staten waar ze geholpen werden door plastische chirurgen. De naoorlogse verhalen tonen de veerkracht van de overlevenden in Hiroshima en ook hoe de stad een symbool werd van de wens voor een kernwapenvrije wereld.

Besloten wordt met een nawoord van de Nederlandse journalist H.J.A. Hofland. Hij plaatst de tragedie in historisch perspectief. Tevens beargumenteert hij dat de waarschuwing, die spreekt uit dit boek, nog altijd actueel is. Weliswaar is met het beëindigen van de Koude Oorlog de dreiging van een kernoorlog tussen het westen en de Sovjet-Unie vrijwel uit de lucht, maar de terroristische aanslagen op 11 september 2001 toonden ons op huiveringwekkende wijze een dreiging uit een heel andere hoek. Wat als terroristen in de momenteel politiek instabiele kernstaat Pakistan atoomwapens in handen krijgen en wat betekent het als het atoomprogramma van de ‘schurkenstaat’ Iran stiekem toch wordt gebruikt voor de ontwikkeling van een kernwapen? John Hersey’s boek toont ons wel op de meest krachtige wijze waarom we waakzaam moeten blijven en waarom er gestreefd moet blijven worden naar een wereld vrij van atoomwapens. Het is niet enkel een belangrijk journalistiek werk, maar ook een boek met een missie.