Wat heb ik als recensent toch één van de leukste baantjes bij Go2War2. Ik mag kiezen waarover ik schrijf en mijn ongezouten mening delen met de vele tientallen mensen die elke dag opnieuw mijn recensies lezen. En hoewel niet elke film en of documentaire me aanspreekt, zijn er vele momenten dat ik met oprecht plezier schrijf. Dit is zo’n moment. Met wat versnaperingen en een drankje heb ik me nogmaals kunnen nestelen voor één van mijn persoonlijke favorieten: “49th Parallel” van de helaas eerder onbekende maar begaafde regisseur Michael Powell.

Maar goed, de film: Het verhaal, dat bedoeld was om de Amerikanen te betrekken in de oorlog, is redelijk eenvoudig: een Duitse duikboot moet tijdelijk een schuilplaats zoeken -in “Hudson Bay” te Canada- maar wordt alsnog getroffen door enkele Canadese vliegtuigen. De hele Unterseeboot bemanning sterft, op een klein groepje van 5 na, die net ter verkenning aan land gezet waren. Deze vijf mannen besluiten om naar het nog stééds neutrale Amerika te trekken. Als ze de “49th parallel” (de grens tussen Canada en de VS) oversteken, kunnen ze weer naar Duitsland. Dit is ook de onderliggende boodschap van de film, of je nu wilt of niet, er is een oorlog aan de gang, en zelfs als je niets doet help je de krachten van het kwade. Het afzijdig blijven van de VSA is eigenlijk passieve steun aan nazi-Duitsland,of zoals Edmund Burke het reeds zei: “All that is necessary for the triumph of evil is that good men do nothing.” Deze film wilde iedereen aansporen zijn steentje bij te dragen, vooral de Amerikanen.

Tijdens hun lange tocht doorheen Canada ontmoeten de vluchtende nazi’s (die vreemd genoeg de hoofdrol spelen in deze film) diverse mensen met diverse ideeën over de oorlog. Van zeer gelovige, vredelievende mensen tot inheemse stammen... Telkens moet de nazi-ideologie het onderspit delven. De ene na de andere nazi sterft of wordt gevangen genomen, tot er één enkele (de meest fanatieke) overblijft. Het lukt hem de trein te nemen, richting de VS… meer wil ik hier niet onthullen.

Deze prachtige film weet de ware aard van onderdrukkende regimes en het nationaal-socialisme bloot te leggen aan de hand van de conflicten tussen de verscheidene antagonisten. Niet enkel qua plot, maar ook qua acteerprestaties én soundtrack mag deze film er wezen. Denken we maar aan de memorabele sterfscène met “Johhny” (Laurence Olivier), de executie van de “goede nazi” Vogel (Niall MacGinnis) en de prachtige muziek van een toen al 70-jarige(!) Ralph Vaughan Williams, uitgevoerd door het London Symphony Orchestra.

Deze film krijgt vaak de term “propaganda” opgeplakt, technisch gezien is dat natuurlijk correct. Maar ik zou deze film eerder moraliserend dan propagerend willen noemen. Propaganda is iets zoals “Triumph des Willens”, de kracht van het beeld, en de eenzijdige leugens… Deze film is anders, deze film maakt propaganda voor menselijke waardigheid, broederschap en gelijkheid. En net dat maakt deze film misschien wel actueler dan ooit.