Ironbottom Sound

Van 7 augustus 1942 tot 7 februari 1943 woedde in de Pacific de Slag om Guadalcanal. De Japanse strijdkrachten waren halverwege 1942 bezig om een verdedigingsgordel rond de door hen veroverde gebieden in de Pacific op te bouwen. Hiertoe veroverden zij eilanden waar vliegvelden en havenfaciliteiten aangelegd konden worden. De verovering van Midway voor dit doel werd door de US Navy, de Amerikaanse marine, verijdeld tijdens de Slag om Midway. Dit was de eerste zeeslag in de Pacific die door de Amerikanen gewonnen werd en deze wordt vaak gezien als het kantelpunt in de strijd in de Pacific. Maar de Amerikaanse overwinning van de Slag om Guadalcanal, die zowel in de lucht, op zee en op land uitgevochten werd, zou uiteindelijk de echte omslag worden van de slag om de Pacific.

Restanten van 12,7cm Dual Purpose kanonnen van het Japanse slagschip Hiei. Bron: Wreck Site

De zes maanden durende Slag om Guadalcanal omvatte aan land en in de lucht meerdere grootschalige gevechten, die allemaal door de Amerikanen gewonnen werden. De bevoorrading van zowel de Amerikaanse als de Japanse landstrijdkrachten en de Amerikaanse luchtstrijdkrachten lokte echter een achttal zeeslagen uit waarbij de US Navy, bijgestaan door de Australische zeemacht, tactisch gezien vrijwel altijd het onderspit delfde. Omdat de Japanners verzaakten om de aangeslagen vijandelijke oorlogsschepen en transportschepen daadwerkelijk tot zinken te brengen, waren deze zeeslagen in de meeste gevallen een strategische overwinning voor de geallieerden. Ook na de Slag om Guadalcanal sleepte de strijd in de regio zich voort met vooral Japanse luchtaanvallen.

De meeste zeeslagen bij Guadalcanal werden uitgevochten in de zee tussen Guadalcanal, Florida Island en Savo Island, allemaal behorende tot de Britse Salomonseilanden. Dit water stond bekend als Savo Sound, maar na de Slag om Guadalcanal waren er zoveel schepen gezonken, dat deze door de geallieerde zeelieden Ironbottom Sound of Ironbottomed Sound genoemd werd. Ook werd de bijnaam Iron Bottom Bay gebruikt, maar algemeen staat de zee-engte, die een gemiddelde diepte heeft van 600 meter, tegenwoordig bekend als Ironbottom Sound.

USS Little APD-4, een tot transportschip omgebouwde Wickes-klasse torpedobootjager afgemeerd op de boei begin 1942. Bron: Navsource

Schip 48 op de kaart is de plek waar de boeg van de Amerikaanse zware kruiser USS Minneapolis (CA-36) ligt. Het Amerikaanse oorlogsschip kreeg tijdens de Slag bij Tassafaronga twee torpedotreffers. De bemanning kon echter Tulagi bereiken waar het schip gecamoufleerd werd. De zwaar beschadigde boeg werd door de eigen bemanning, met behulp van Seabees, geniesoldaten van de US Navy, verwijderd. De Minneapolis kon daarna op eigen kracht naar de Mare Island Naval Shipyard, in Vellejo veertig kilometer ten noorden van San Francisco, varen waar het schip gerepareerd en gemoderniseerd werd.

De zwaar beschadigde zware kruiser USS Minneapolis bij Tulagi, 1 december 1942. Bron: Public Domain

De torpedobootjager Kikuzuki (Dai-31) werd op 4 mei 1942, tijdens de Japanse invasie van Tulagi, aangevallen door vliegtuigen afkomstig van het Amerikaanse vliegdekschip USS Yorktown (CV-5). De onderzeebootjager Toshi Maru No. 3 sleepte het zwaar beschadigde schip naar het strand bij Gavutu Island. Tijdens het hoogtij op 5 mei zonk de torpedobootjager. Na de Amerikaanse verovering van Tulagi in augustus 1942, werd de Japanse torpedobootjager gelicht door het Amerikaanse reparatieschip USS Prometheus (AR-3) in de hoop geheime documenten te kunnen bemachtigen. Dit lukte de US Navy uiteindelijk niet en de resten van Kikuzuki bleven voorgoed achter in Ghovana Bay op het eilandje Nggela Sule.

Bron: Marcel Kuster, TracesOfWar

Tijdens de Slag om Guadalcanal zijn nog veel meer schepen tot zinken gebracht, maar niet in de Ironbottom Sound. Vooral tijdens de Slag bij de oostelijke Salomonseilanden op 24 en 25 augustus 1942 en de Slag bij de Santa Cruz Islands van 25 tot 27 oktober 1942, gingen veel schepen verloren. Zowel de US Navy als de Japanse Keizerlijke Marine verloren hier kapitale schepen waaronder twee vliegdekschepen: USS Hornet (CV-8) en Ryuho (1942). Bovendien ging het Amerikaanse lichte vliegdekschip USS WASP (CV-7) op 15 september verloren tijdens één van de vele bevoorradingsoperaties. Verder liggen er talloze vliegtuigwrakken in zowel Ironbottom Sound als in de wateren rond de Salomonseilanden.

Het wrak van een Japanse Kawanishi H6K vliegboot (Mavis), tot zinken gebracht op 7 augustus 1942 tijdens de Amerikaanse verovering van Tulagi. Bron: Wreck Site

Nog niet alle gezonken schepen in de Ironbottom Sound zijn gelokaliseerd. Sommige zonken `s nachts of de exacte posities werden niet goed vastgelegd. Gedurende een expeditie door Dr. Robert Ballard in 1991 en 1992 werden enkele wrakken gefilmd door een zogenaamd Remotely Operated Vehicle (ROV), een op afstand bestuurbare minionderzeeër. Maar ondanks alle moeite kon Dr. Ballard van de meeste wrakken geen uitsluitsel geven betreffende de exacte coördinaten.

Slechts enkele wrakken zijn toegankelijk en dan nog alleen voor ervaren Scuba- en professionele duikers. Enkele gezonken Japanse transportschepen die bereikbaar zijn voor duikers aan de noordkust van Guadalcanal zijn Sasaku Maru, Azumasan Maru, Kyushu Maru, Hirokawa Maru, Kinugawa Maru, Yamazuki Maru en Yamaura Maru en de onderzeeboot I-1. Deze wrakken liggen allemaal op een diepte van twintig tot 62 meter. Het wrak van USS Seminole (AT-65), op een diepte van 33,5 meter is alleen bereikbaar tijdens het droge seizoen. Enkele wrakken die alleen voor speciaal getrainde en uitgeruste duikers bereikbaar zijn, zijn USS Atalanta (CL-51) op een diepte van 131 meter en USS Aaron Ward (DD-483) dat op een diepte van zeventig meter ligt.

USS Aaron Ward is een van de voor duikers bereikbare wrakken. Bron: Wreck Site

Alle scheepswrakken in Ironbottom Sound worden beschouwd als oorlogsgraven en dienen zoveel mogelijk met rust te worden gelaten. Aan boord bevinden zich nog duizenden bemanningsleden die hier hun laatste rustplaats hebben gevonden. Er zijn sinds de jaren `90 van de vorige eeuw al wel verschillende oproepen geweest van de regering van de Salomonseilanden om enkele wrakken te bergen in verband met olielekkages. Hier is echter vooralsnog noch door de Amerikaanse noch door de Japanse regering gehoor aangegeven.