Geboortedatum:

5 april 1911 (Doornspijk)

Overlijdensdatum:

25 april 1944 (Garmerwolde, gemeente Ten Boer)

Begraven op:

Begraafplaats Den en Rust
Vak: HH. Graf: 18.

Nationaliteit:

Nederlandse

Woonde in Hilversum, Ministerpark 6a. Zoon van Bernard Jacques Cornelis Rijnders (23 augustus 1881 Middelburg - 10 januari 1969) en Françoise Caroline Gunning (23 juli 1881 Klundert - 5 november 1978). Ongehuwd. Bankdirecteur. Verzetsdeelnemer. Na de liquidatie van de Duitsgezinde onderluitenant van de Staatspolitie Jannes Keijer (1*) belde weduwe Reintje Jacobs-Kosmis (2*) op de ochtend van 23 april 1944 Sipo-voorman Robert Lehnhoff (3*) op dat ze informatie over de moord op Keijer had. Lehnhoff zag haar als een belangrijke bron. Zij was de minnares van Keijer geweest. De vrouw zou in het vervolg vaker als zijn informante fungeren. Tijdens een ontmoeting in een hotel deelde Jacobs-Kosmis hem mee dat Keijers moordenaar de volgende dag met de trein naar het Westen zou reizen.

Op de dag van de moord had Rijnders, die in het verzet zat, Tiba Heeren verteld dat hij in de trein Keijer had ontmoet en met hem had gesproken. Heeren gaf dit nieuwtje door aan haar vriendin Reintje, die een en ander met elkaar combineerde. Josef Kindel (4*) en Evert Cornelis Drost (5*) kregen opdracht om Rijnders, die de naam Iterson gebruikte, in de trein op te pakken. Uit zijn papieren bleek dat hij verzetsactiviteiten in Hilversum en omgeving ontplooide. Met de moordaanslag had hij echter niets te maken. In de nacht van 25 april 1944 reden Lehnhoff, Kindel, Drost en chauffeur Mowinski (6*) met Rijnders naar Ten Boer.

Op een stille plek aan het Damsterdiep schoot Lehnhoff hem van een meter neer. Op bevel van Lehnhoff vuurden hierna ook de andere aanwezigen, met uitzondering van Kindel, op Rijnders. Zijn stoffelijk overschot werd de volgende dag bij Garmerwolde door een plaatselijke politieman gevonden (7*). Tegen Jacobs-Kosmis is na de oorlog wegens verraad de doodstraf geëist. Zij kreeg in Groningen van het Bijzonder Gerechtshof levenslang. Eind april 1947 bevestigde de Bijzondere Raad van Cassatie deze straf, die later in twintig jaar detentie werd omgezet. In 1959 kwam zij op vrije voeten. Dirk Rijnders, een broer van het slachtoffer, was 31 jaar burgemeester, onder meer van Amstelveen en zat acht jaar voor de Christelijk Historische Unie in de Eerste Kamer.

(1*) Jannes Luitje Keijer (3 mei 1895 Groningen - 22 april 1944 Groningen).
(2*) Reintje Jacobs-Kosmis (9 mei 1900 Weerdingerveen – 1 september 1974 Groningen).
(3*) SS-Hauptscharführer en Kriminalsekretär Robert Friedrich Lehnhoff (11 augustus 1906 gehucht Mehle, gemeente Elze, Dld. – geëxecuteerd 24 juli 1950 Groningen).
(4*) SS-Unterscharführer Josef Kindel (23 november 1912 Keulen – 5 augustus 1948 Almelo).
(5*) Polizeiangestellte Evert Cornelis Drost (29 juli 1906 Langbroek – geëxecuteerd 28 juli 1949 Groningen).
(6*) Oberscharführer Hans Paul Felix Mowinski (9 juli 1906 Harburg, Duitsland – april 1989 Duitsland).
(7*) De Oorlogsgravenstichting noemt 9 mei 1944 als overlijdensdatum. Zij baseert zich op de aangifte van de aanspreker dat Rijnders op 9 mei 1944 om kwart over tien 's morgens overleden is bevonden. Bij de volgorde van de gebeurtenissen, zoals Brinks die beschrijft, komt men echter uit op 25 april 1944 als sterfdatum: op 22 april 1944 werd Keijer gedood; op de ochtend van 23 april 1944 krijgt Lehnhoff het telefoontje van Jacobs-Kosmis; zij vertelt Lehnhoff in het hotel dat de moordenaar, in haar ogen Rijnders, de volgende dag weer vertrekt; Kindel en Drost pakken hem op 24 april 1944 in de trein op; de volgende nacht wordt Rijnders doodgeschoten. Bovendien wordt op de grafzerk van Rijnders vermeld dat hij op 25 april 1944 voor zijn vrienden en vaderland is gevallen.

Begraven op Begraafplaats Den en Rust in Bilthoven, tweede klasse, vak HH, grafnummer 18.

Heeft u zelf meer informatie over deze persoon? Lever het aan!

• Foto 1: C. Ruijgh
• Monique Brinks, Het Scholtenhuis 1940-1945, deel 1: Daden, Profiel Uitgeverij, Bedum/Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen, 2009; Brinks, Het Scholtenhuis 1940-1945, deel 2: Daders, Profiel Uitgeverij, Bedum/Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen, 2013; Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen; site parlement.com; Oorlogsgravenstichting; site wiewaswie.nl (waaronder overlijdensakten 19/1944 gemeente Ten Boer en 459/1944 gemeente Hilversum); graftombe.nl; Twee doodstraffen geëischt, Nieuwsblad van het Noorden, 9 juli 1946; Levenslang voor Reintje Kosmis, Nieuwsblad van het Noorden, 15 juli 1946; Bijzondere Raad van Cassatie, Nieuwsblad van het Noorden, 28 april 1947).

Helaas geen map gevonden.