Fliegerhorst Münster-Loddenheide

Inleiding

Op 10 januari 1940 kwam bij Vucht in België een Messerschmitt Bf 108 neer met aan boord Helmut Reinberger, stafofficier van de 7. Flieger-Division en Erich Hönmanns, de Kommandant van Fliegerhorst Münster-Loddenheide. Hoewel de vliegbasis Loddenheide tijdens diverse operaties werd gebruikt, wed de basis vooral bekend door dit Incident bij Vucht. De basis werd echter bijvoorbeeld ook gebruikt voor de aanval op het Nederlandse vliegveld Ypenburg in mei 1940.

Münster-Loddenheide bij Münster Bron: Wilco Vermeer collection

Ontstaan

De Loddenheide bij Münster werd voor het eerst militair gebruikt tijdens de Zevenjarige Oorlog (1757-1763). Het gebied werd toen aangewend als een verzamelplaats voor de met Pruissen verbonden Geallieerde troepen. Tussen 1802 en 1806 werd het gebied wederom militair gebruikt als exercitieterrein en oefengebied voor Pruisische troepen die Münster bezet hadden na de dood van de toenmalige Vorstelijke Bisschop. Het zou echter nog tot 1822 duren voordat de Loddenheide daadwerkelijk werd ontwikkeld. De eerste die gebruik ging maken van een deel van het gebied was wederom het Pruisische leger die er vanaf 1828 een schietbaan en oefenterrein aanlegde. Behalve de schietbaan bleef het gebied wel openbaar toegankelijk. Op het militair exercitieterrein werden in de zomer van 1836 voor het eerst paardenrennen gehouden, de eerste in Westfalen. Deze rennen zouden jaarlijks tot 1897 worden gehouden. In 1906 verhuisde het Pruisische leger naar een nieuw oefenterrein ten Noorden van Münster. Militaire activiteiten vonden er vervolgens op de Loddenheide nog maar zelden plaats.

De Luftschiffahrtverein Münster^[1] besloot het terrein te gebruiken voor Flugtage, dagen voor het volk om in contact te komen met de luchtvaart. De eerste Flugtag vond plaats in juni 1911. Het jaar daarop liet men zelfs een grote Zeppelin, de Viktoria Luise de Flugtag bezoeken^[2]. Met de opkomst van de vliegerij in de Verenigde Staten, begonnen in Duitsland Anton Knubel en Karl Rösner eveneens met de bouw van vliegtuigen en gebruikten de Loddenheide voor hun testen. Dit resulteerde op 8 september 1915 ook in het eerste slachtoffer in de vliegerij in Duitsland toen Anton Knubel om het leven kwam toen hij bij een testvlucht crashte op de Loddenheide^[3].

Het luchtschip Viktoria Luise tijdens één van de Flugtage Bron: Public Domain (Onbekende bron)

Ontwikkeling als vliegveld

Gedurende de Eerste Wereldoorlog was het relatief rustig op het terrein. Flugtage werden er in de oorlogsjaren niet georganiseerd en de Loddenheide fungeerde een deel van de oorlog als munitiedepot. Als vliegbasis werd de Loddenheide gedurende de gehele Eerste Wereldoorlog ingezet en gebruikt door diverse eenheden.

Onderhoud aan vliegtuigen op Loddenheide tijdens de Eerste Wereldoorlog Bron: Public Domain (Onbekende bron)

Na de Eerste Wereldoorlog moest het Duitse militaire apparaat zo klein blijven dat de Loddenheide voor militaire doelen niet nodig was. Münster wilde als stad het terrein gaan gebruiken voor de aanleg van een vliegveld. Als eerste werd het terrein gebruikt door het Fliegerstaffel van de Sicherheitspolizei. Op 14 april 1920 werd deze eenheid echter weer opgeheven^[4]. Hetzelfde jaar begonnen de Lloyd-Luftverkehr en de Junkers-Luftverkehrs-A.G. echter vanaf het terrein met een vliegverbinding tussen Münster en Bremen in opdracht van het Reichspostministerium. In 1922 bleek het aanbod voor postvervoer al zo weinig dat de vluchten gestaakt werden. In 1925 begon de Junkers-Luftverkehr-A.G. echter met planmatige vluchten die liepen langs Hamburg-Bremen-Münster-Essen waarbij ook de Loddenheide werd aangedaan. Met de oprichting van de Deutsche Luft Hansa A.G. in 1926 werd de landing in Münster echter weggelaten. Wel werd er vanaf 1 juni 1926 een nieuwe luchtverbinding met Keulen geopend en vanaf augustus met de Noordzeestranden.

Op 10 januari 1928 werd het Luftverkehrsgesellschaft Münster G.m.b.H. opgericht en op 19 april 1929 de Flughafen Münster G.m.b.H. en besloot in 1930 de raad van Münster een groter terrein te zoeken voor een nieuwe luchthaven van Münster. Dit werd gevonden bij Handorf, waar in 1935 de Flugplatz Münster-Handorf werd gebouwd.

Loddenheide tijdens een vliegshow, waarschijnlijk ergens tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog Bron: Public Domain (Onbekende bron)

Definitielijst

Eerste Wereldoorlog: Ook wel Grote Oorlog genoemd, conflict dat ontstond na een groei van het nationalisme, militarisme en neo-kolonialisme in Europa en waarbij twee allianties elkaar bestreden gedurende een vier jaar durende strijd, die zich na een turbulent begin, geheel afspeelde in de loopgraven. De strijdende partijen waren Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland aan de ene kant (de Triple Entente), op den duur versterkt door o.a. Italië en de Verenigde Staten, en Duitsland, Bulgarije, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk aan de andere kant (de Centrale Mogendheden of Centralen). De strijd werd gekenmerkt door enorme aantallen slachtoffers en de inzet van vele nieuwe wapens (vlammenwerpers, vliegtuigen, gifgas, tanks). De oorlog eindigde met de onvoorwaardelijke overgave van Duitsland en zijn bondgenoten in 1918.

Gebruik door de Luftwaffe

In 1933 maakte echter de Reichswehr weer aanspraak op de Loddenheide en begon op 27 april 1934 met de bouw van een Fliegerhorst. Het terrein kreeg hiervoor verharde start- en landingsbanen en diverse gebouwen en hangars. Het Fliegerhorst Münster-Loddenheide werd tussen 1938 en 1941 voornamelijk gebruikt door trainings- en verkenningseenheden. De Fliegerhorst kende een afmeting van ruwweg 1100 x 825 m in een rechthoekige vorm. Het vliegveld was ingericht voor nachtvluchten. De basis telde zeven hangars en diverse andere barakken. Rond april 1944 werden er vier zware en vier lichte luchtafweer posities geteld op en rond het vliegveld. Daarnaast bezat de vliegbasis een eigen treinstation.

De volgende Luftwaffe eenheden maakten rond de Tweede Wereldoorlog gebruik van Münster-Loddenheide

Vliegende eenheden:
	Stab, Aufklärungsgeschwader 12 Stab, 1.(H), 2.(H) en 3.(H) Staffel, Aufklärungsgruppe 12 Luftdienst-Teilkommando 1/6 4.(H) Staffel, Aufklärungsgruppe 12 2.(F) Staffel, Aufklärungsgruppe 122 3.(F) Staffel, Aufklärungsgruppe 122 Wettererkundungsstaffel 26 4.(F) Staffel, Aufklärungsgruppe 122 Transportstaffel, IV. Fliegerkorps 5.(F) Staffel, Aufklärungsgruppe 122 Jagdstaffel Münster-Loddenheide 5.(H) Staffel, Aufklärungsgruppe 12 6.(H), 7.(H) Staffel, Aufklärungsgruppe 12 4. Staffel, Gruppe West (Flugzeugüberführungsgeschwader 1)	november 1938 - augustus 1939 november 1938 - augustus 1938 januari 1939 - december 1943 februari - augustus 1939 augustus 1939 - juni 1940 oktober 1939 - mei 1940 oktober 1939 - mei 1940 maart - april 1940 april - mei 1940 juni - juli 1940 augustus 1940 - mei 1941 november 1940 - februari 1941 november 1940 - april 1941 mei 1943 - 1944
Basis gebonden eenheden (voor zover bekend):
	2. Batterie, leichte Reserve-Flak-Abteilung 989; Luftwaffen-Bau-Bataillon 16/III; Luftwaffen-Berge-Bataillon VII; Luftwaffe-Berge-Kompanie z.b.V. 31; Luftgau-Sanitäter-Abteilung 6; Auffanglager der Luftwaffe Münster-Loddenheide	juli 1941 juli 1941 april 1944 - januari 1945 mei 1944 juli 1938 - maart 1945 november 1942

De basis stond gedurende de Tweede Wereldoorlog onder bevel van:
	Flugplatzkommando Münster-Loddenheide Flugplatzkommando A 13/VI Flugplatzkommando Loddenheide, Flughafen Kommandantur A(o)/VI Münster-Handorf	tot 1943 1943 - maart 1944 april 1944 - 1945

Tussen augustus 1940 en mei 1941 bevond zich op Loddenheide de Jagdstaffel Münster-Loddenheide. Deze eenheid vertrok naar het Nederlandse Katwijk en vormde aldaar de 2. Staffel, Jagdgeschwader 1^[5]. De basis Loddenheide werd in mei 1940 gebruikt als vertrekpunt van de 27 Junkers Ju 52/m transportvliegtuigen voor de tweede aanvalsgolf op vliegbasis Ypenburg in Nederland, als onderdeel van de Luchtlandingen in de Vesting Holland. In juli 1941 werd de basis door RAF bombardementen ernstig beschadigd. Op 5 oktober 1944 namen B-17 bommenwerpers de basis onder vuur. In mei 1945 werd het vliegveld zwaar gebombardeerd tijdens een missie van de US 44th Bombardment Group (Heavy)^[6].

Münster-Loddenheide tijdens een luchtaanval in 1944 Bron: US Army Air Force

Definitielijst

Abteilung: Maakte meestal deel uit van een Regiment en bestond uit een aantal Kompanien. De Abteilung was de kleinste eenheid die individueel kon opereren en zichzelf kon handhaven. In theorie bestond een Abteilung uit 500 - 1.000 man.
Bataillon: Maakte meestal deel uit van een Regiment en bestond meestal uit een aantal Kompanien. In theorie bestond een Bataillon uit 500 - 1.000 man.
Flak: Flieger/ Flugzeug Abwehr Kanone. Duits luchtafweergeschut.
Kompanie: Maakte meestal deel uit van een Bataillon of een Abteilung en bestond uit een aantal Züge. In theorie bestond een Kompanie uit 100 - 200 man.
Luftwaffe: Duitse luchtmacht.
Reichswehr: Duitse leger in de tijd van de Weimarrepubliek.

Naoorlogse periode

Na de Tweede Wereldoorlog kwam de Loddenheide in handen van het Britse Leger van de Rijn en werd het een Militair Sperrgebiet. Pas in 1993 trokken de Britse troepen er weg en werd het een vredespark met monument en vredeskapel en bedrijventerrein.