Amerikaanse Escortevliegdekschepen van de Sangamon-klasse

Begin 1942 draaide het Amerikaanse programma voor hulpvliegdekschepen op volle toeren en waren alle C3-type koopvaardijrompen al snel besproken om verbouwd te worden. Om aan de grote vraag naar escortevliegdekschepen te voldoen gaf de Secretary of the Navy opdracht om vier vloottankers om te bouwen tot hulpvliegdekschepen. De US Navy zelf was hier niet blij mee omdat de dubbelschroeftankers zeer geschikt waren voor langeafstandsoperaties op de Atlantische Oceaan en in de Pacific. De rompen van de tankers, die waren gebouwd volgens het T3-type koopvaardijtanker, bleken echter zeer geschikt om als basis te dienen voor een vliegdekschip. Ze waren langer dan de van het C3-type afgeleide schip en konden daardoor uitgerust worden met een groter vliegdek en een grotere hangaar. De compartimentering was ook veel beter en de vele brandstoftanks konden tevens dienen als ballast- en trimtanks, zodat het storten van permanente ballast niet nodig was. De bunkerruimte was tachtig procent groter dan die van een C3, waardoor de schepen met een vaart van vijftien knopen de wereld konden rondvaren zonder bij te tanken. De extra brandstof kon uiteraard ook gebruikt worden om de altijd dorstige escortes van olie te voorzien.

USS Sangamon vlak na de indienststelling, september 1942. Bron: Navsource

De vier omgebouwde tankers werden de Sangamon-klasse escortevliegdekschepen USS Sangamon, USS Suwannee, USS Chenango en USS Santee. Later in de oorlog zijn er geen T3-type tankers meer omgebouwd tot escortevliegdekschepen, maar de Sangamon-klasse schepen voldeden zo goed dat het ontwerp als uitgangspunt gebruikt werd voor latere klassen hulpvliegdekschepen, die als zodanig op stapel gezet werden. De Sangamon-klasse escortvliegdekschepen zelf werden tijdens de Tweede Wereldoorlog steeds verbeterd en kregen een tweede katapult, betere elektrische systemen en een veel zwaardere luchtafweerbatterij. Hierdoor konden de Sangamons bijna net zoveel vliegtuigen aan boord hebben als de vliegdekschepen van de Independence-klasse.

De civiele tanker Esso Trenton werd op 22 oktober 1940 gevorderd door de US Navy en een dag later in dienst gesteld als AO-28. De vloottanker werd vervolgens ingedeeld bij de US Atlantic Fleet. Begin 1942 werd het schip aangewezen om verbouwd te worden tot hulpvliegdekschip. Op 25 februari werd de AO-28 buiten dienst gesteld en op de Norfolk Navy Yard verbouwd. Het schip kreeg een vliegdek van 153 meter lang en 25,9 meter breed, twee hydraulische vliegtuigliften, een hangaardek, een hydraulische katapult, sonarapparatuur, vliegtuigwerkplaatsen en magazijnen voor vliegtuigonderdelen. Verder kreeg het vaartuig uitgebreide logementsfaciliteiten voor de veel grotere bemanning en voor een vliegploeg. Verder werd het schip bewapend met kanonnen en luchtafweergeschut. Op 25 augustus 1942 werd het nieuwe hulpvliegdekschip in dienst gesteld als USS Sangamon en kreeg het naamsein ACV-26.

USS Sangamon tijdens een proefvaart. Bron: Naval History & Heritage

In het najaar van 1942 was USS Sangamon onderdeel van operatie Torch, de geallieerde invasie van Frans Noord-Afrika. Na een onderhoudsperiode vertrok het vliegdekschip begin 1943 naar de Pacific om konvooien te escorteren naar Gualdalcanal. Op 15 juli 1943 kreeg USS Sangamon het naamsein CVE-26. In september 1943 kreeg het escortevliegdekschip tijdens een onderhoudsperiode de beschikking over een moderne gevechtscentrale, waarna het schip weer escortediensten deed in de Pacific.

Op 25 januari 1944 crashte een terugkerend jachtvliegtuig op het vliegdek van USS Sangamon waarna een grote brand uitbrak. Meerdere vliegtuigen op het vliegdek vlogen in brand en er deden zich een aantal explosies voor. Het vuur was snel onder controle, maar toch waren er zeven doden en zeven gewonden gevallen. Verder waren vijftien bemanningsleden overboord gesprongen om aan de vlammen te ontkomen, maar er werden er maar dertien teruggevonden en opgepikt. Na reparaties dekte USS Sangamon amfibische landingen op de Marshalleilanden.

Van 30 november 1944 tot 24 januari 1945 lag de USS Sangamon in onderhoud op de marinewerf te Bremerton, Washington. Tijdens deze periode kreeg het escortevliegdekschip nieuwe munitieopslagplaatsen, een tweede hydraulische katapult, nieuwe radarapparatuur, nieuwe 40mm opstellingen, een bomlift en extra brandbestrijdingsapparatuur.

Op 4 mei 1945 werd de Sangamon bij Okinawa getroffen door een kamikaze. Zowel de bom als onderdelen van het vliegtuig van de zelfmoordpiloot drongen door het ongepantserd vliegdek en richten grote schade aan in de hangaar. Er brak brand uit en explosies vonden plaats. De brand breidde zich spoedig uit naar het vliegdek en er was al snel geen communicatie met de brug meer mogelijk. De bemanning van het escortevliegdekschip vocht tegen de brand met water en koolstofdioxidepatronen, bijgestaan door escorteschepen. ‘s Avonds waren de branden onder controle en USS Sangamon kon op eigen kracht naar Pearl Harbor varen voor noodreparaties. Er waren elf doden gevallen, 21 zwaargewonden en 25 bemanningsleden werden vermist. Op 12 juni arriveerde het vaartuig in Norfolk, Virginia, maar het werd niet meer volledig hersteld omdat de Japanners op 15 augustus capituleerden. USS Sangamon kreeg acht Battle Stars toegekend voor haar acties tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ravage op het vliegdek van USS Sangamon na een Kamikaze-aanval in 1945. Bron: Navsource

Op 24 oktober 1945 werd USS Sangamon buiten dienst gesteld en een week later verwijderd uit het marineregister. Het schip werd verbouwd tot tanker en verkocht aan de Hillcone Steamship Co. te San Francisco. Op 11 februari 1948 werd het vaartuig overgedragen. In juli 1952 ging de tanker over naar de World Commerce Corp. te New York, op 23 januari 1958 naar de Maritime Transportation Co. uit Panama en op 5 april 1960 naar de Sangamon Corp. te Monrovia, Liberia. Op 9 maart 1960 verliet de tanker Galveston, Texas, en ging op weg naar Bombay, India. Het schip liep echter aan de grond en werd naar Suez gesleept. Vanaf augustus 1960 werd de tanker gesloopt in Osaka, Japan.

De tanker Markay was eigendom van de Keystone Tankship Corporation tot het schip op 26 juni 1941 door de US Navy gevorderd werd en op 16 juli als vloottanker AO-33 in dienst werd gesteld bij de US Atlantic Fleet. Na een half jaar, op 14 februari 1942, werd de tanker buiten dienst gesteld en bij de Newport News Shipbuilding & Drydock Co. te Newport News, Virginia, verbouwd tot hulpvliegdekschip van de Sangamon-klasse. Op 24 september 1942 werd het schip in dienst gesteld als USS Suwannee AVG-27. De bemanning van het escortevliegdekschip was slechts een zeer korte opwerktijd gegund want op 8 november 1942 werd de Suwannee al ingedeeld bij operatie Torch. Daarna deed het hulpvliegdekschip ruim zeven maanden escortediensten in de Pacific. Op 15 juli 1943 kreeg USS Suwannee naamsein CVE-27.

USS Suwannee op zee in 1943. Bron: Navsource

Gedurende de rest van de Tweede Wereldoorlog was USS Suwannee actief bij de invasies van de Gilbert- en Marshalleilanden, Nieuw-Guinea en de Marianen. Midden oktober 1944 vocht het escortevliegdekschip mee in de Slag om Leyte Golf, de grootste zeeslag van de Tweede Wereldoorlog. Op 25 oktober werd USS Suwannee getroffen door een Kamikaze nadat de luchtafweer van het schip twee zelfmoordaanslagen van Japanse piloten had weten te voorkomen. Het Japanse vliegtuig trof het vliegdekschip bijna op de achterste vliegdeklift, maar de bom die de Kamikaze aan boord had, drong door het vliegdek heen en explodeerde op het hangaardek. Bij deze actie vielen enkele doden, maar de schade kon snel gerepareerd worden, zodat de Suwannee operationeel kon blijven. Een tweede Kamikaze stortte enkele uren later op het vliegdek, bovenop een torpedobommenwerper die net aan dek geland was. Hierdoor ontstonden felle branden die uren woedden en de Suwannee moest zich terugtrekken uit het gevecht. In totaal waren er aan boord 107 doden en 160 gewonden gevallen.

Na noodreparaties kon USS Suwannee op eigen kracht naar de Puget Sound Navy Yard te Bremerton, Washington, varen om definitief hersteld te worden. Het schip was net op tijd klaar om deel te nemen aan de invasie van Okinawa. Later was het vliegdekschip nog betrokken bij landingen op Borneo. Na de Japanse capitulatie maakte het vaartuig enige tijd deel uit van de bezettingsmacht van Japan. USS Suwannee verdiende dertien Battle Stars met haar acties gedurende de Tweede Wereldoorlog.

Op 28 oktober 1946 kreeg USS Suwannee de reservestatus toegekend als onderdeel van de 16e Vloot te Boston, Massachusetts. Op 8 januari 1947 werd het schip buiten dienst gesteld. De Suwannee zou twaalf jaar in de mottenballenvloot te Boston liggen. Op 12 juni 1955 werd het schip geclassificeerd als helikoptercarrier met naamsein CVHE-27, maar het bleef ingedeeld bij de reservevloot. Op 1 mei 1959 werd het vaartuig verwijderd uit het marineregister en verkocht aan de Isbrantsen Steamship Company te New York. Het schip zou verbouwd worden tot tanker, maar dit ging uiteindelijk niet door. In mei 1961 werd het afgedankte schip doorverkocht aan de J.C. Berkwit Company, New York. Het casco werd vanaf juni 1962 gesloopt in Bilbao, Spanje.

De Chenango werd als Esso New Orleans gebouwd door de Sun Shipbuilding & Dry Dock Co. te Chester, Pennsylvania. De tanker werd op 31 mei 1941 door de US Navy gevorderd en op 20 juni in dienst gesteld als vloottanker AO-31. Op 16 maart 1942 werd het schip buiten dienst gesteld en bij de Bethlehem Steel Co. te Staten Island, New York, verbouwd tot hulpvliegdekschip. Op 19 september 1942 werd het vaartuig als zodanig in dienst gesteld en kreeg het de naam USS Chenango en naamsein ACV-28. Meteen na de opwerkperiode werd het hulpvliegdekschip ingedeeld bij operatie Torch. Op 13 november gaf het schip in Casablanca olie af aan 21 torpedobootjagers voordat het naar Norfolk, Virginia vertrok. Vanaf januari 1943 werd de Chenango ingedeeld bij de US Pacific Fleet en gaf het schip ondersteuning aan de invasie en de bezetting van de Solomoneilanden.

USS Chenango bij de Mare Island Navy Yard, Californië, 22 september 1943. Bron: Navsource

Net als de andere Amerikaanse hulpvliegdekschepen werd USS Chenango op 15 juli 1943 geclassificeerd als escortevliegdekschip en kreeg het naamsein CVE-28. Na een onderhoudsperiode deed de Chenango van augustus tot oktober 1943 dienst als opleidingsschip voor nieuwe vliegploegen. Later in 1943 en in 1944 gaf het escortevliegdekschip luchtdekking aan de invasies van de Gilbert- en Marshalleilanden en de Filipijnen. In oktober 1944 maakte USS Chenango deel uit van de Amerikaanse vloot tijdens de Slag in Leyte Golf. In februari 1945 was het schip weer toe aan onderhoud waarna het in maart terug was bij de Solomoneilanden. Tijdens de zomer van 1945 was de Chenango betrokken bij de invasie van Okinawa. De regering van de Verenigde Staten kende USS Chenango elf Battle Stars toe voor haar bijdragen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Op 14 augustus 1946 werd de Chenango buiten dienst gesteld en in reserve genomen te Boston. Op 12 juni 1955 werd het escortevliegdekschip geclassificeerd als helikoptercarrier met naamsein CVHE-28, maar het bleef in reserve. Op 1 maart 1959 werd de Chenango geschrapt uit het register van de US Navy. Vervolgens werd het schip voor sloop verkocht en het verdween in 1962 daadwerkelijk onder de slopershamer in Spanje.

De T3 tanker Esso Seakay werd op 18 oktober 1940 gevorderd door de US Navy en op de Norfolk Navy Yard te Norfolk, Virginia, omgebouwd tot hulpvliegdekschip. Op 24 augustus 1942 werd het nieuwe vliegdekschip in dienst gesteld en USS Santee gedoopt. Het schip kreeg naamsein ACV-29. Net als haar zusterschepen werd de Santee meteen na de opwerkperiode ingedeeld bij operatie Torch. Daar gaven haar vliegtuigen luchtdekking aan de amfibische landingen van Frans Noord-Afrika en konden torpedobootjagers olieladen uit haar grote voorraden. In 1943 was de USS Santee vooral een escortecarrier en beschermden haar vliegtuigen konvooien en spoorden ze onderzeeboten op. Op 15 juli 1943 werd de Santee officieel een escortecarrier met naamsein CVE-29. Eind 1943 bracht het vaartuig een vliegdek vol Lockheed P-38 Lightning jachtvliegtuigen van Staten Island naar Glasgow in Schotland.

USS Santee voor anker in 1943. Bron: Wikipedia

Begin 1944 deed USS Santee nog een tijdje dienst als vliegtuigtransportschip en bracht het onder andere gevechtstoestellen van San Diego, Californië, naar Pearl Harbor. Vanaf het voorjaar van 1944 was het escortevliegdekschip vooral actief in de Pacific. Het schip ondersteunde landingen in Nieuw-Guinea, de Solomoneilanden, de Admiralties en Nederlands-Indië. Op 25 oktober 1944, tijdens de Slag in Leyte Golf, kreeg USS Santee zowel een Kamikaze-treffer als een torpedo-inslag van een Japanse onderzeeboot te verwerken. Ondanks dat er enkele branden uitbraken en er een paar compartimenten vol water stonden, bleef het schip op post. Na de slag kon de Santee, ondanks een slagzij van zes graden, op eigen kracht naar Pearl Harbor varen voor tijdelijke reparaties. De definitieve herstelwerkzaamheden vonden plaats in San Diego.

In maart 1945 was USS Santee weer in actie bij de Filipijnen en later bij de invasie van Okinawa en de aanval op Kyushu, Japan. Op 7 juli crashte een toestel van de Santee op haar vliegdek en kwam tussen geparkeerde toestellen terecht. Vier jachtvliegtuigen en twee torpedobommenwerpers vlogen in brand. De brand was snel onder controle, maar het grootste deel van de vlieggroep van het escortevliegdekschip was uitgeschakeld. De Santee werd naar Guam gedirigeerd om gerepareerd te worden. Kort na de capitulatie van Japan bracht het vliegdekschip krijgsgevangenen van Formosa, het tegenwoordige Taiwan, naar Manilla Bay. USS Santee kreeg negen Battle Stars toegekend voor haar acties tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Op 25 maart 1946 kwam de Santee aan in Boston, Massachusetts, waar het schip gereedgemaakt werd om opgenomen te worden in de reservevloot. Op 21 oktober waren de conservatiewerkzaamheden klaar en ging het escortevliegdekschip in de mottenballen. Op 12 juni 1955 werd de Santee nog geclassificeerd als helikoptercarrier CVHE-29, maar het schip bleef in reserve. Bijna vier jaar later, op 1 maart 1959, werd de Santee verwijderd uit het marineregister en op 5 december voor sloop verkocht naar Duitsland. De Duitse zeesleper Seefalke sleepte het afgedankte schip naar Bremerhaven waar het ontmanteld werd, samen met de USS Coral Sea, een Casablanca-klasse escortecarrier.

De escortevliegdekschepen van de Sangamon-klasse waren de grootste omgebouwde Amerikaanse vliegdekschepen. Door hun tankerbasis waren de schepen uitstekende vliegdekschepen, maar konden ze nog steeds fungeren als tankers. De Sangamons vormden de enige klasse escortevliegdekschepen die duikbommenwerpers in hun vlieggroepen konden opnemen. In 1942, toen de Verenigde Staten nog maar net aan de Tweede Wereldoorlog deelnamen, beschikte de US Navy over slechts enkele vliegdekschepen. De vlootcarriers van de Essex-klasse en de tot vliegdekschip omgebouwde kruisers van de Independence-klasse moesten nog in dienst komen. De Amerikaanse marine had dus grote behoefte aan carriers en schepen als die van de Sangamon-klasse vulden het vacuüm. Ondanks dat de US Navy in eerste instantie niet blij was met de ombouw van vier uitstekende vloottankers tot hulpvliegdekschip, voldeden de Sangamons uitstekend. De vier schepen bleken tevens tegen een stootje te kunnen want bommen, vliegtuigcrashes, torpedo’s en Kamikazes konden de vaartuigen niet tot zinken brengen. Gezamenlijk verdienden de vier schepen van de Sangamon-klasse maar liefst 41 Battle Stars.

Het ombouwen van Maritime Commission T3-type tankers hield na de Sangamon-klasse op omdat de US Navy niet nog meer tankers wilde opofferen. De vraag naar escortecarriers bleef echter groot zodat overgestapt werd op escortevliegdekschepen die qua ontwerp de T3-tankers als basis hadden, maar die als vliegdekschepen op stapel gezet werden. Dit werden de schepen van de Commencement Bay-klasse. Hiervan zouden er 33 gebouwd worden, maar slechts negentien kwamen in actieve dienst. Door het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog werden de overige niet afgebouwd of zelfs niet op stapel gezet.

Tegelijk met het in de vaart komen van de Sangamon-klasse escortevliegdekschepen, kwamen de Amerikaanse hulpvliegdekschepen van de Bogue-klasse in dienst. Dit waren omgebouwde C3 koopvaardijschepen. Er werden er 45 gebouwd en 34 werden overgedragen aan de Royal Navy en kwamen in Britse dienst als de Attacker-klasse en de Ameer-klasse.