de Havilland DH.82 Tiger Moth

Inleiding.
Nagenoeg iedere piloot die tijdens de Tweede Wereldoorlog in een land van het Gemenebest (Canada, Nieuw Zeeland, Rhodesië, Australië, Zuid-Afrika en Groot-Brittannië zelf) heeft gevlogen, heeft voor het eerst leren vliegen op de De Havilland Tiger Moth. De fabriek was er namelijk in geslaagd om een eenvoudig, goedkoop te bouwen en relatief simpel te vliegen toestel te fabriceren. De Tiger Moth werd zo populair dat vele landen voor, tijdens en tot ver na de Tweede wereldoorlog hun piloten de basiselementen van het vliegen op dit vliegtuig bijbrachten. Doordat Britse piloten na de Tweede Wereldoorlog overtollige Tiger Moth's voor een kleine prijs konden aanschaffen voor privédoeleinden, werd het toestel ook nog eens zeer populair als sportvliegtuig, gewasbesproeier en trainer. Dat het een populair en zeer degelijk toestel was blijkt wel uit het feit dat nu nog steeds veel Tiger Moth's zich over de gehele wereld in luchtwaardige staat bevinden.

Ontwikkeling
De Tiger Moth is met recht de meest succesvolle basistrainer geworden in vele luchtmachten voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Vele piloten kregen hun eerste vlieglessen op dit toestel.
De militaire Tiger Moth's zijn een rechtstreekse afstammeling van een al voor de Tweede Wereldoorlog succesvolle civiele trainer, de DH 60 Moth.

De DH 60 Moth was ontworpen om een eenvoudig te bedienen trainer te fabriceren, die goedkoop in aanschaf en eenvoudig te onderhouden was.
De ontwikkeling van de DH 60 in 1925 markeerde het begin van een succesverhaal dat tot nu toe niet is geëvenaard. Het was een kleine, uit hout opgebouwde tweedekker. Door het grote succes in de particuliere vliegwereld moest het toestel wel opvallen bij de Britse militaire leiding. De lage aanschafprijs, eenvoudige bediening en gemakkelijk onderhoud maakten het toestel bij uitstek geschikt voor militair gebruik.

De Havilland DH60T
De originele DH 60 Moth werd onder militaire specificatie T.15/31 enigzins gewijzigd om voor militair gebruik geschikt te maken. Een DH 60M III werd aangepakt en verbouwd. De voorste cockpit werd zodanig aangepast dat in geval van nood de piloot het toestel makkelijker kon verlaten. Dit bleek nog onvoldoende te zijn. Een geheel nieuw toestel werd volledig op basis van de militaire specificaties gebouwd, wat resulteerde in een iets andere vleugelstand. Als motor werd een Gipsy III met een vermogen van 120 pk geïnstalleerd. De voorzijde van het toestel werd zodanig aangepast dat er een beter uitzicht voor de piloot ontstond.

Er werden acht voorproductietoestellen besteld onder de naam DH 60T, maar nu met de bijnaam Tiger Moth. Ondanks alle wijzigingen dienden na de proefnemingen toch nog wat aanpassingen plaats te vinden. Ondertussen had het luchtvaartministerie haar eisen aangepast onder specificatie T.23/31.

De Havilland DH82, Tiger Moth Mk I
Onder de nieuwe specificatie T.23/31, waarbij vooral de onderste vleugel werd aangepast, ontstond de DH 82 Tiger Moth Mk I. Het was een voor die tijd typische combinatie van hout, linnen en metaal.
Het eerste exemplaar vloog op 26 oktober 1931 en hierna volgden 35 exemplaren, die werden geleverd aan de No 3 Flying School en Central Flying school van de RAF.
Twee speciale exemplaren werden uitgerust met drijvers en geleverd aan het Marine Aircraft Experimental Establishment te Felixtowne.

Technische gegevens:

	Model:	De Havilland DH82 Tiger Moth Mk I
	Taak:	Trainer
	Bemanning:	2
	Afmetingen:	Spanwijdte: 8,94 m Vleugeloppervlak: 22,20 m2 Lengte: 7,29 m Hoogte: 2,67 m
	Gewicht:	Leeggewicht: 488 kg Max. Gewicht: 828 kg
	Prestaties:	Max. snelheid: 175 km/u Kruissnelheid: 137 km/u Plafond: 5180 m
	Motor:	Een Gypsy Major III motormet een vermogen van 120 pk
	Bewapening:	geen
	Productie:	104

Het succes van de Tiger Moth bleek al snel door de buitenlandse interesse. Noorwegen verkreeg de licentierechten voor 17 exemplaren, Zweden bouwde er drie, Denemarken kocht er 5, Perzië 20, Portugal 11 en Zweden ook 11.

De Havilland DH82A, Tiger Moth Mk II
Met een verbeterde motor volgde volgens specificatie T.26/33, de meest geproduceerde versie, de DH 82A Tiger Moth Mk II. Het toestel verschilde van haar voorganger in de sterkere motor en het gebruik van meer hout als overtrek in plaats van linnen.
De achterste cockpit kon worden afgedekt, speciaal voor het trainen in instrumentvliegen.
Alleen al tussen november 1934 en januari 1935 werden 50 exemplaren geleverd.

Buitenlandse leveringen volgden snel aan Brazilië (12), Denemarken (9), Noorwegen (inclusief 20 in licentie), Perzië (69), Portugal (110, waarvan 91 in licentie) en Zweden (inclusief 20 in licentie).

In die tijd hadden vele producenten van vliegtuigen in Groot-Brittannië, hun eigen vliegscholen en deze werden dan ook volop voorzien van dit toestel. Toen deze vliegscholen in 1939 dicht gingen werd de vliegopleiding voortgezet volgens het Empire Air Training Scheme, dat voorzag in vele vliegscholen in alle bij het Gemenebest aangesloten landen.

Totaal gingen 113 Tiger Moth's naar de Royal Navy als trainer bij de Fleet Air Arm (FAA). Dit waren alle voormalige RAF toestellen. De eerste werden in september 1939 geleverd en vielen onder No 780 Squadron. Diverse FAA squadrons gebruikten het toestel over nagenoeg de gehele wereld.

Technische gegevens:

	Model:	De Havilland DH82A Tiger Moth Mk II
	Taak:	Trainer
	Bemanning:	2
	Afmetingen:	Spanwijdte: 8,94 m Vleugeloppervlak: 22,20 m2 Lengte: 7,29 m Hoogte: 2,67 m
	Gewicht:	Leeggewicht: 506 kg Max. Gewicht: 828 kg
	Prestaties:	Max. snelheid: 175 km/u Kruissnelheid: 145 km/u Plafond: 4724 m Bereik: 459 km
	Motor:	Een Gypsy Major III motor met een vermogen van 130 pk
	Bewapening:	er zijn 1500 sets aangemaakt voor bommen onder de Tiger Moth, per Tiger Moth konden acht bommen van 9 kg worden meegevoerd, deze optie is niet operationeel toegepast
	Productie:	7058

De enige werkelijke oorlogsvluchten die zijn uitgevoerd met de Tiger Moth, vonden plaats in 1939. Op 17 september was A-flight van het British Expeditionairy Force Communications Squadron (werd later omgevormd tot No 81 Squadron) naar Frankrijk gestuurd en heeft daar verbindingsvluchten uitgevoerd. Tijdens de evacuatie bij Duinkerken werden de overgebleven toestellen teruggetrokken naar Engeland. In december 1939 zijn nog zes squadrons met Tiger Moth's ingezet voor anti-U-Boot operaties langs de Britse kusten, maar deze hebben nagenoeg geen actie gezien. In het Verre Oosten heeft No 224 squadron met de Tiger Moth nog als ambulance gevlogen, waarbij de kleine bergruimte achterin het toestel geschikt werd gemaakt voor gewondentransport.

De Havilland DH82B, Queen Bee
De Queen Bee was een speciaal voor luchtafweeroefeningen ontworpen doelvliegtuig. Het werd bestuurd door een systeem waarbij het toestel radiografisch werd bestuurd, zonder bemanning.
De Queen Bee was geheel van hout. Het eerste exemplaar werd geleverd in januari 1935.

Technische gegevens:

	Model:	De Havilland DH82B Queen Bee
	Taak:	Radiografisch bestuurd doelvliegtuig
	Bemanning:	1 piloot mogelijk
	Afmetingen:	Spanwijdte: 8,94 m Vleugeloppervlak: 22,20 m2 Lengte: 7,29 m Hoogte: 2,67 m
	Gewicht:	Leeggewicht: kg Max. Gewicht: kg
	Prestaties:	Max. snelheid: km/u Kruissnelheid: km/u Plafond: m Bereik: km
	Motor:	Een Gypsy Major III motor met een vermogen van 130 pk
	Bewapening:	geen
	Productie:	380

De Havilland DH82C, Tiger Moth
Door de De Havillandfabriek in Canada werd een speciale versie ontworpen voor gebruik in koude gebieden. De DH 82C had een gesloten cockpit, verwarming en was voorzien van een staartwiel in plaats van de eerder gebruikte staartslede. De wielen konden indien gewenst worden vervangen door drijvers of ski's.
Van de DH 82C is nog een aantal varianten gebouwd op basis van een andere motor. Uitgerust met een Menasco Super Pirate D4 motor van 125 pk, een Amerikaanse motor, ontstond zo de DH 82C2 Menasco Moth Mk I. 126 Toestellen zijn met deze motor in dienst bij de Canadese luchtmacht geweest (RCAF). Met een iets verbeterde Menasco motor werden nog eens 10 radiografisch bestuurde DH 82C4 Menasco Moth Mk II toestellen bij de RCAF in dienst gesteld.
Een laatste variant, bedoeld voor de US Air Force, waren 200 DH 82C's, aangeduid als DH 82 PT-24. Deze zijn echter nooit aan de Amerikanen geleverd en werden in dienst genomen bij de RCAF.

Technische gegevens:

	Model:	De Havilland DH82C Tiger Moth
	Taak:	Trainer
	Bemanning:	2
	Afmetingen:	Spanwijdte: 8,94 m Vleugeloppervlak: 22,20 m2 Lengte: 7,29 m Hoogte: 2,67 m
	Gewicht:	Leeggewicht: kg Max. Gewicht: kg
	Prestaties:	Max. snelheid: km/u Kruissnelheid: km/u Plafond: m Bereik: 443 km
	Motor:	Een Gypsy Major IC motor met een vermogen van 145 pk of een Menasco Super Pirate D4 motor met een vermogen van 125 pk
	Bewapening:	geen
	Productie:	7058