TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

The Price of Victory

Titel: The Price of Victory
Ondertitel: The Red Army's Casualties in the Great Patriotic War
Auteurs: Lev Lopukhovsky en Boris Kavalerchik
Uitgever: Pen & Sword
Uitgebracht: 2017
Pagina's: 193
Taal: Engels
ISBN: 978-1-47389-964-3
Bijzonderheden: Vertaald uit het Russisch door Harold Orenstein
Omschrijving:

Decennialang is het totale aantal oorlogsslachtoffers dat de Sovjet-Unie heeft geleden angstvallig door de Sovjetautoriteiten verhuld. Niet lang na de oorlog, in een interview met de krant Pravda in maart 1946, verklaarde Stalin dat er 7 miljoen Sovjetsoldaten en -burgers waren gesneuveld in de oorlog met de Duitsers, onder de Duitse bezetting en in de concentratiekampen. Tegelijkertijd stelde de Sovjetregering speciale commissies in om het werkelijke aantal slachtoffers vast te stellen. Rond het einde van de oorlog concludeerde een van deze commissies dat er, inclusief krijgsgevangenen, meer dan 9 miljoen militairen waren omgekomen. Aangezien de burgerslachtoffers buiten beschouwing waren gelaten, was dit cijfer aanmerkelijk hoger dan Stalins 7 miljoen. De nieuwe cijfers werden niet bekendgemaakt en ruim 40 jaar lang werd vastgehouden aan het officiële, door Stalin medegedeelde slachtofferaantal.

Onder de glasnost (openheid) van de tweede helft van de jaren tachtig besloot president Gorbatsjov om een nieuwe commissie in te stellen om het slachtoffervraagstuk opnieuw onder de loep te nemen. Na enkele maanden kwam deze commissie tot de conclusie dat er circa 8,6 miljoen militairen waren gesneuveld tijdens de oorlog. Deze periode, waarin verscheidene historische kwesties uit de doofpot werden gehaald, culmineerde in 1993, twee jaar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, in een publicatie van generaal Grigory Krivosheyev waarin het aantal van 8,6 miljoen militaire verliezen uitvoerig wordt toegelicht. Eind jaren negentig werden ook deze cijfers door een archiefonderzoeker als te laag beoordeeld en begon het aantal van 14,6 miljoen doden te circuleren.

Het is dat cijfer, 14,6 miljoen, dat Lopukhovsky, een kolonel buiten dienst die het bevel heeft gevoerd over een Sovjetregiment langeafstandsraketten en sindsdien werkzaam is als hoogleraar militaire wetenschappen, en Kavalerchik, een voormalig werktuigbouwkundige uit het Rode Leger die later naar de VS is geëmigreerd, in deze studie bevestigen en uitgebreid toelichten. Het is evident dat zij een appeltje te schillen hebben met Krivosheyev en zijn onderzoeksteam. In plaats van een op zichzelf staand werk te schrijven over het slachtoffervraagstuk, menen zij zich doorlopend af te moeten zetten tegen Krivosheyev, zijn werkwijze en zijn uitkomsten. Er gaat geen pagina voorbij of de naam Krivosheyev passeert in negatieve zin de revue. Te pas en te onpas komen we overbodige retorische vragen tegen: "Why were all these contrivances with the casualty figures necessary? Why did the authors of The Seal of Secrecy Has Been Removed ignore the summary report of the Steppe Front to the General Staff about casualties for 20-31 July?" (p. 64). Of "[I]t was Krivosheev's team who in their books repeatedly (and, judging by everything, deliberately) distorted the most important historical facts. Is this becoming of the respected officers of the General Staff and Military-Memorial Centre of the Armed Forces of the Russian Federation? Do the interests of Russia not suffer here?" (p. 14-15).

Dergelijke polemiek is in de Russische historiografie niet ongebruikelijk, maar doet in de westerse academische context vreemd aan - Krivosheyev lijkt immers naar eer en geweten te hebben gehandeld en zijn boek reflecteerde de laatste kennis op het gebied van de slachtofferkwestie, gebaseerd op de op dat moment beschikbare archiefbronnen. In de ogen van het schrijversduo lijkt het bestaansrecht van hun boek echter besloten te liggen in het ontkrachten van Krivosheyevs conclusies, en dat doen de twee auteurs dan ook onophoudelijk, waarbij Krivosheyevs statistieken soms cijfertje voor cijfertje worden afgegaan.

De twee auteurs gaan uitgebreid in op de ontwikkeling van het slachtoffervraagstuk door de decennia heen en de redenen waarom nauwkeurige vaststelling van het slachtofferaantal zo lastig is. In hoofdstuk twee, waarschijnlijk het interessantste deel van het boek, worden de verliezen tijdens enkele concrete militaire operaties onder de loep genomen. Zowel wat betreft de slag om Moskou in 1941 en de slag bij Koersk in 1943 worden interessante conclusies getrokken. De latere hoofdstukken gaan in op het aantal krijgsgevangen aan beide zijden, de totale omvang van de Sovjetverliezen, de verliezen van de Wehrmacht, en de verhouding tussen de Duitse en Sovjetslachtoffers tijdens de oorlog.

Nauwkeurige cijfers zijn belangrijk, al was het maar om gebeurtenissen in het juiste perspectief te kunnen plaatsen. Veranderende statistieken beïnvloeden de sterkteverhouding tussen de beide partijen, de ratio tussen betrokkenen en gesneuvelden, ons algehele beeld van een operatie en de wijze waarop we deze operatie met andere operaties vergelijken. De slag bij Koersk is een goed voorbeeld: nog altijd is er veel discussie over het aantal betrokken Sovjettanks. Zolang er een discrepantie van honderden tanks blijft bestaan tussen de verschillende bronnen, kan het Sovjetaandeel van de campagne niet worden vergeleken met het Duitse en kan er geen verband worden gelegd met andere operaties. The Price of Victory levert een relevante bijdrage aan dit onderzoeksgebied. De leesbaarheid vormt echter een groot probleem. In een boek dat cijfers en statistieken als hoofdthema heeft, is het zaak deze helder en geordend te presenteren. Lijvige citaten worden echter op onoverzichtelijke wijze in de lopende tekst geïncorporeerd, net als statistieken die achterin het boek als bijlage hadden moeten zijn opgenomen. De vaak wat stijve, te letterlijke vertaling uit het Russisch, vol met overbodige namen, data en aanduidingen, maakt de studie er niet leesbaarder op. Dit alles maakt The Price of Victory vooral een boek voor de gevorderde, serieuze geïnteresseerde in slachtofferaantallen en militaire statistieken.

Beoordeling: Goed

Informatie

Artikel door:
Auke de Vlieger
Geplaatst op:
01-01-2018
Laatst gewijzigd:
04-01-2018
Feedback?
Stuur het in!

Afbeeldingen