TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Hitler aan het Westfront

Titel: Hitler aan het Westfront
Schrijver: Dr. Henk van Capelle en dr. Arie-Pieter van de Bovenkamp
Uitgever: Uitgeverij Lantaarn
Uitgebracht: 2014
Pagina's: 254
ISBN: 9789460971945
Omschrijving:

Het duo Van Cappelle en Van de Bovenkamp heeft een duidelijke fascinatie voor Adolf Hitler. Eerder verschenen van hen de volgende publicaties: Het Adelaarsnest, Hitlers Handlangers, Hitlers Berlijn 1933-1945 en Hitlers Machtscentrum. De eerste en beide laatste boeken zijn op deze site al gerecenseerd. Ditmaal hebben de beide auteurs zich gericht op de jaren 1914-1918, toen de Oostenrijkse ansichtkaartenschilder aan het Westfront gelegerd was. In het boek wordt bijna van dag tot dag het wel en wee beschreven van Regiment List, waarvan korporaal Hitler deel uitmaakte.

In juli 1914 stortten de Europese grootmachten zich in een proces dat onomkeerbaar moest leiden tot een grote oorlog, dit door een stelsel van onderlinge verdragen en vanuit de optimistische gedachte bij alle partijen dat het een "kurze und fröhliche Krieg" zou worden. De Eerste Wereldoorlog begon officieel op 28 juli toen Oostenrijk-Hongarije de oorlog verklaarde aan het kleine buurland Servië en al de andere dag de Servische hoofdstad Belgrado onder vuur nam. Dat leidde weer een dag later tot een algehele mobilisatie in Oostenrijk-Hongarije en Rusland, waarna op zaterdag 1 augustus 1914 Duitsland aan Rusland de oorlog verklaarde. Daarop kondigde Frankrijk een algehele mobilisatie af om haar verbond met Rusland gestand te doen. De Duitse oorlogsplannen (het zgn. Von Schlieffenplan) voorzagen in een tweefrontenoorlog, waarbij eerst via een omtrekkende beweging door België de Fransen snel verslagen zouden worden, waarna men zich kon richten op Rusland. Verondersteld werd dat de Russen veel tijd nodig zouden hebben om te mobiliseren, maar de Duitsers werden al op 1 augustus 1914 verrast door een aanval van Russische eenheden in Oost-Pruisen. Op hun beurt bezetten de Duitsers op 1 augustus 1914 Luxemburg en stelden ze op zondag 2 augustus 1914 aan het neutrale België een ultimatum hen vrije doorgang te verlenen. Een eis die door de Belgen direct werd afgewezen, vanuit de veilige gedachte dat hun neutraliteit door Frankrijk en Groot-Brittannië werd gegarandeerd.

Op die zondag 2 augustus 1914 vond op de Odeonplatz in het centrum van München een patriottische manifestatie plaats, waar volgens de overlevering Adolf Hitler een van de velen was in de grote, uitzinnige menigte. In zijn "Adolf Hitler en de Eerste Wereldoorlog" toont Thomas Weber overtuigend aan dat helemaal geen sprake was van een grote en uitzinnige menigte en dat het zeker is dat Adolf Hitler op dat moment niet in de menigte aanwezig was, waarschijnlijk niet eens in de buurt van het plein. De beide auteurs hebben echter nog steeds amper twijfel over de betrouwbaarheid van de beroemde foto van Hitlers privéfotograaf Heinrich Hoffmann. Ze wijzen er wel op dat Hitlers latere bewering dat hij zich al op maandag 3 augustus 1914 had aangemeld als vrijwilliger voor het Beierse leger niet klopt met latere data. Hij zou zich pas op zondag 16 augustus 1914 hebben aangemeld. Ze verbinden er echter geen conclusies aan, zoals in het hele boek het maken van analyses en het trekken van conclusies slechts een marginale rol speelt.

De feiten omtrent Hitlers aanmelding klinken een stuk minder geestdriftig en heldhaftig dan de Führer het graag voorstelde. Op het moment van zijn aanmelding had Duitsland inmiddels ook al de oorlog verklaard aan Frankrijk (3 augustus 1914), was het Duitse leger België binnengevallen en hadden de Britten aan Duitsland de oorlog verklaard (4 augustus 1914) en heeft na onverwacht zware tegenstand in de Belgische Ardennen het Duitse leger het laatste fort in Luik veroverd en ligt de weg naar Brussel en de Franse grens eindelijk open (zondag 16 augustus). Kortom, hij meldde zich pas aan nadat het er de schijn van had dat nu snel de zege aan het westelijke front behaald kon worden. Dat is nogal wat anders dan de heldhaftige presentatie die Hitler zelf gaf en die door zo vele schrijvers klakkeloos wordt overgenomen.

Na een opleidingsperiode op het Beierse platteland vertrekt Regiment List op woensdag 21 oktober 1914 om na een treinreis van twee dagen aan te komen op station La Madeleine in een voorstad van de Franse stad Lille waarvandaan het op dinsdag 27 oktober in volle bepakking vertrekt voor een loodzware dagmars van 40 kilometer naar de omgeving van Ieper. De auteurs volgen vanaf dat moment elke stap die door het Regiment List wordt gezet. In dat regiment was Hitler een van de koeriers geworden, die als taak hadden berichten van de staf naar de drie regimentsbataljons te brengen. Dat was natuurlijk niet ongevaarlijk in een terrein vol loopgraven die steeds onder vijandelijk vuur lagen, maar het risico dat de koeriers liepen stond in geen enkele verhouding tot hetgeen de manschappen in de loopgraven moesten doorstaan. De mannen in de voorste gevechtslinies hadden dan ook weinig waardering voor Hitler en zijn collega's, die door hen smalend "Etappenschweine" werden genoemd. Een niet onbekend Duits militair begrip, waarmee wordt aangeduid dat deze manschappen zich het liefst aan de frontdienst ontrokken. De auteurs vertalen het met het afgrijselijke germanisme 'etappezwijnen', terwijl 'lijntrekkers' de officiële vertaling is en 'achterhoedevarkens' literair het dichtst de oorspronkelijke betekenis benaderd. Dergelijke missers komen in de tekst helaas wat vaker voor.

Net als in hun vorige publicaties wordt ook in de nieuwe uitgave dezelfde formule aangehouden: een bescheiden hoeveelheid tekst en vooral een overdonderende hoeveelheid illustraties. De hoeveelheid tekst zal op zijn best uitkomen op een kwart van het aantal pagina's en bestaat uit een weergave van wat over de wederwaardigheden van Regiment List in eerdere publicaties is gevonden. Over de schrijfstijl van de auteurs is in een eerdere recensie al opgemerkt dat ze blijkbaar met een opmerkelijke mengeling van walging en bewondering naar Hitler kijken. Zo af en toe vliegen ze ook een beetje verbaal uit de bocht. "Door Hitler aan het Westfront op de voet te volgen wordt veel duidelijk over zijn latere meedogenloze en mensenverachtende gedrag dat hij als Führer van het Duitse Rijk en initiator van de Holocaust ten toon zou spreiden. Tevens wordt duidelijk dat de Eerste Wereldoorlog eigenlijk de gruwelijke inleiding was tot de Tweede Wereldoorlog", aldus de beide schrijvers. Welnu, beide inzichten worden in de verste verte niet verschaft. Dat kan ook niet als de schrijvers niet of nauwelijks doen aan het analyseren van de gepresenteerde feiten.

Het boek is een goed geïllustreerde opsomming van de feitelijke omstandigheden aan het front, zoals soldaat Adolf Hitler die heeft meegemaakt. Niet meer, maar toch ook niets minder. De tekstuele tekortkomingen worden ruimschoots gecompenseerd doordat het boek een magnifieke hoeveelheid illustraties bevat: foto's, postkaarten, geografische kaarten, tekeningen en schilderijen; waar nodig wordt dit al overvloedige materiaal aangevuld met eigen fotowerk om bepaalde zaken te verduidelijken. Overigens, de foto's waarop de auteurs zichzelf trots, men zou haast vrezen als 'fans', vereeuwigen voor bijvoorbeeld een muur waar Hitler honderd jaar eerder heeft gestaan, hadden best achterwege kunnen worden gelaten. Het geheel geeft een goed overzicht in de oorlogservaringen van het Regiment List en daarmee ook in die van hoofdpersoon Adolf Hitler. De auteurs volstaan dus met het noemen en aanschouwelijk maken van alle bestaande feiten. Nieuwe feiten worden niet echt aangedragen en voor een kritische beoordeling van alle feiten kun je beter terecht bij het al genoemde boek van Thomas Weber. Wat niet wegneemt dat "Hitler aan het Westfront" toch een fraai document is geworden.

Beoordeling: Goed

Informatie

Artikel door:
Frans van den Muijsenberg
Geplaatst op:
25-07-2014
Feedback?
Stuur het in!

Afbeeldingen