TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Een sterk mens

Titel: Een sterk mens
Ondertitel: Willem van Prooijen 1898-1978
Schrijver: C. Reinders Folmer-van Prooijen
Uitgever: C. Reinders Folmer-van Prooijen in samenwerking met Primavera Pers
Uitgebracht: 2013
Pagina's: 256
Taal: Nederlands
ISBN: 9789059971608
Omschrijving:

In 1978 trof Corrie Reinders Folmer-van Prooijen (geboren 18 mei 1932 te Soerabaja, Nederlands Oost-Indië) in de nalatenschap van haar vader Willem van Prooijen (geboren 27 november 1898 te Vlissingen) de dagboeken aan die hij in de jaren 1942-1945 geschreven had. Hoofdofficier Vlieger der 2e klasse Van Prooijen was in die periode commandant van de Marine Luchtvaartdienst (MLD) in de Oost en tevens commandant van het 321 Squadron, een Nederlands squadron onder Brits operationeel bevel. De MLD werd begin maart 1942 verdreven van zijn bases op Java en de vliegers en grondtroepen druppelden daarna binnen op China Bay, een nog primitieve basis op Ceylon, het huidige Sri Lanka. In het begin beschikte het squadron over slechts vier Consolidated PBY vliegboten die Catalina`s of gewoonweg Cats werden genoemd. De overige vliegboten van de MLD gingen verloren of weken uit naar Australië. In de loop van de oorlog breidde het Nederlandse squadron, met Britse hulp, zich uit tot twintig Catalina`s en ruim 500 manschappen en was het op dat moment het grootste, zelfstandig opererende onderdeel van de Koninklijke Marine. Aan het einde van de oorlog kreeg het 321 Squadron zelfs de beschikking over moderne Amerikaanse B-24 Liberator bommenwerpers.

"Een sterk mens" bevat de integrale tekst van de dagboeken van overste Van Prooijen, evenals die van enkele brieven uit dezelfde periode. Daarnaast heeft gelegenheidsauteur Corrie Reinders Folmer-van Prooijen een uitgebreide biografie geschreven waarin haar vader als mens en familieman tot leven komt. Ze beschrijft geen heldendaden van overste Van Prooijen en legt niet de nadruk op zijn uitstekende militaire prestatie om een volledig Nederlands squadron op te bouwen onder uiterst moeilijke omstandigheden. De basis China Bay was in principe niet meer dan een stuk jungle aan het water en moest vrijwel vanaf de grond opgebouwd worden. De Nederlanders waren volledig afhankelijk van de weinig toegeeflijke Britten en de tropische omstandigheden hielpen hier niet aan. Bovendien was het verschrikkelijk moeilijk om de discipline te bewaren onder de vliegers en het grondpersoneel waarvan de meesten niet wisten hoe hun achtergelaten familie in het door Japan bezette Nederlands Oost-Indië het maakte. C. Reinders Folmer-van Prooijen is vrij bescheiden over hetgeen haar vader voor elkaar bokste en dat siert haar kijk op Van Prooijen als militair.

De dochter van Van Prooijen beschrijft haar vader ondanks de titel "Een sterk mens" vooral als gewoon mens. Mensen hebben nu eenmaal sterke en zwakke kanten en Corrie Reinders Folmer-van Prooijen schrikt er niet voor terug de minder sterke kanten van haar vader te openbaren. Zo had hij tijdens zijn jaren op Ceylon last van eczeem- en migraineaanvallen die veroorzaakt werden door zowel de tropische omstandigheden als stress en onzekerheid. Hij miste zijn vrouw en kinderen, die achtergebleven waren op Java en in Nederland en waarvan hij niet eens wist of ze nog in leven waren, ontzettend. Desondanks begon hij in 1944 toch een verhouding met een Britse vrouwelijke militair van de Women`s Royal Naval Service (WRNS), gewoonlijk Wren genoemd. Van Prooijen maakte zich tijdens de oorlog niet alleen druk over militaire zaken, maar ook over huiselijke dingen zoals zijn kleren, de was, zijn dienstauto, zijn onderkomen en zijn bedienden. Deze menselijke zijde van Van Prooijen komt zowel naar voren in zijn dagboek als in de biografie van zijn dochter. Hiermee is tevens de toon van het boek bepaald en is de lezer vrij om in te vullen hoe het woord "sterk" uit de titel geplaatst kan worden. Deze zelfde lezer zal echter wel toe moeten geven dat sterk een woord is dat van toepassing is op Willem van Prooijen.

De menselijke zijde van Van Prooijen komt mede zo overtuigend naar voren omdat zijn dagboek eigenlijk meer een lange, persoonlijke brief aan zijn vrouw is. Het document was daarom ook niet bestemd om ooit door iemand anders gelezen te worden dan zijn geliefde geadresseerde. Tijdens hun leven konden de vader en moeder van Corrie Reinders Folmer-van Prooijen het niet eens worden over wat er met het dagboek moest gebeuren. Van Prooijen zelf wilde het vernietigen, maar zijn vrouw vond dat niet goed. Ze kwamen tenslotte overeen dat de langstlevende zou beslissen. Omdat Van Prooijen tweeënhalve maand eerder kwam te overlijden dan zijn vrouw, is het dagboek bewaard gebleven. Om het in zijn leven te kunnen plaatsen heeft Van Prooijen`s dochter de biografie geschreven. Van haar moeder waren veel minder persoonlijke gegevens bekend, maar de schrijfster heeft haar uiterste best gedaan haar recht te doen. Haar moeder wist, samen met haar jongste dochter Corrie (de schrijfster), onder zeer moeilijke omstandigheden te overleven in de Japanse kampen in Batavia, de hoofdstad van Nederlands Oost-Indië op Java. Na de oorlog bleef zij haar man steunen die het toen moeilijk had, maar na een aantal jaren de draad weer oppakte. Op latere leeftijd kregen zij en Willem nog een baby en het kind werd liefdevol in het huis van de familie Van Prooijen opgevoed. De lezer zal daarom mogen concluderen dat de vrouw van Van Prooijen, Cornelia Hol-van Prooijen (geboren 9 december 1901 te Den Helder), eveneens een sterk mens was.

Ondanks dat "Een sterk mens" een vrij openhartig werk is geworden dat veel van de ziel en zaligheid van de familie Van Prooijen blootlegt, is het toch een mooi en zeer leesbaar geheel geworden over een belangrijke episode uit de geschiedenis. Dit ondanks dat de schrijfster vrij regelmatig de verleden en tegenwoordige tijd doorelkaar haalt. Deze schoonheidsfoutjes doen echter niets af aan het feit dat, vooral de biografie, een mooi tijdsbeeld geeft ondanks dat de schrijfster in haar voorwoord aangeeft dat dat niet haar uitgangspunt was. De publicatie van het persoonlijke dagboek van Willem van Prooijen is een aanrader voor iedere geïnteresseerde in de periode 1940-1945, die verder wil kijken dan alleen de militaire aspecten van de Tweede Wereldoorlog.

Beoordeling: Zeer goed!

Informatie

Artikel door:
Peter Kimenai
Geplaatst op:
23-03-2014
Feedback?
Stuur het in!

Afbeeldingen